Obstipatie en menstruatie: een verklaring van je klachten

Wanneer we het hebben over menstruatieproblemen, denken de meesten van ons aan krampen, stemmingswisselingen en hoofdpijn. Echter, een minder vaak besproken maar even frustrerend probleem is de impact van de menstruatiecyclus op de spijsvertering, in het bijzonder obstipatie (ook wel constipatie genoemd). 

Deze blog gaat dieper in op de complexe relatie tussen menstruatie en obstipatie, waarbij we onderzoeken waarom dit gebeurt, wat de gevolgen kunnen zijn voor het welzijn van vrouwen, en wat je kan doen om deze symptomen te verlichten.

Symptomen van obstipatie

Obstipatie wordt, zoals we uitleggen in de blog “Wat is obstipatie?”, gekenmerkt door een minder frequente stoelgang, moeite met de stoelgang of harde, droge ontlasting. 

Tijdens de premenstruele en menstruatieperiode kunnen vrouwen merken dat hun stoelgang minder regelmatig wordt en dat ze meer moeite hebben met het legen van hun darmen. Deze verandering kan ongemakkelijk en soms pijnlijk zijn, wat een extra laag van stress toevoegt aan een al stressvolle tijd.

De rol van hormonen

De menstruatiecyclus wordt gereguleerd door hormonen zoals oestrogeen en progesteron. Deze hormonen zijn niet alleen cruciaal voor de reproductieve gezondheid, maar hebben ook invloed op andere lichaamssystemen, waaronder het spijsverteringsstelsel. Gedurende de cyclus fluctueren de niveaus van deze hormonen, wat verschillende fysieke reacties teweegbrengt.

Progesteron heeft een ontspannend effect op de gladde spieren van het lichaam, inclusief die in het maag-darmkanaal (1). Dit kan leiden tot een vertraging van de darmactiviteit, resulterend in obstipatie. 

Oestrogeen zorgt ervoor dat je meer vocht vasthoudt, wat ook aan het ongemakkelijke gevoel kan bijdragen. 

Onderstaande afbeelding laat je zien hoe de hormonen gedurende je cyclus fluctueren.
(2)

Obstipatie voor menstruatie

Aan het einde van elke cyclus, ofwel de luteale fase, of de weken voor de menstruatie begint, stijgt het progesteronniveau terwijl het oestrogeenniveau daalt. 

Door het verhoogde progesterongehalte houden de darmen, die normaal actief duw- en stuwbewegingen maken, zich stiller en wordt voedsel minder efficiënt verwerkt. Dat je in deze periode minder naar het toilet gaat, is dus hierdoor te verklaren.

Constipatie tijdens menstruatie

Zoals je op de afbeelding ziet, zijn progesteron en oestrogeen juist minder aanwezig wanneer je daadwerkelijk ongesteld bent. De kans dat ze in deze periode je klachten direct veroorzaken is dus kleiner. 

Wel zou het kunnen dat je door andere klachten die je tijdens de menstruatie ervaart (zoals buikkrampen of hoofdpijn) minder in beweging bent of dat je door zin in zoetigheden anders gaat eten. Deze veranderingen kunnen natuurlijk wel een rol spelen bij constipatie.

Obstipatie na menstruatie

Na de menstruatie, oftewel in de folliculaire fase, zijn de hormoonspiegels ook gunstiger en voelen vrouwen zich vaak gelukkiger en rijker in energie. Je wordt vaak ook wat actiever en onderneemt meer. Obstipatie komt in deze fase dus minder voor. 

Heb je wel last van obstipatie tijdens deze fase, overweeg dan eens om verder te zoeken naar potentiële oorzaken.

De menopauze en obstipatie

Ook tijdens de overgang kunnen vrouwen last krijgen van obstipatie. Dezelfde hormonen spelen hierbij een rol, maar obstipatie tijdens de overgang heeft als groot bijkomend nadeel dat je niet weet hoe lang je er last van zal hebben. 

Meer over obstipatie tijdens de overgang lees je in deze blog.

Obstipatie verlichten en verhelpen

Gelukkig zijn er strategieën die kunnen helpen bij het beheersen van obstipatie tijdens de menstruatie. Ze zijn geen garantie dat je geen constipatie meer ervaart, maar kunnen wellicht voor verlichting zorgen. Hier zijn enkele tips:

- Voeding aanpassen: Het verhogen van de inname van vezelrijke voedingsmiddelen, zoals fruit, groenten en volle granen, kan helpen de stoelgang te bevorderen. Bovendien is het belangrijk om voldoende te drinken, omdat vocht helpt de ontlasting te verzachten. Zijn jouw darmen snel overstuur en heb je het idee dat een vezelrijk dieet en water niet voldoende zijn om jouw darmgezondheid te optimaliseren? Klik dan op deze link voor meer informatie over hoe je zo darmvriendelijk mogelijk kan eten.

- Regelmatige lichaamsbeweging: Beweging stimuleert de darmmotiliteit (de beweeglijkheid van de darmen). Zelfs lichte activiteiten zoals wandelen kunnen een verschil maken.

- Stressmanagement: Aangezien stress de symptomen van spijsverteringsproblemen kan verergeren, kunnen technieken zoals yoga, meditatie, of simpelweg tijd nemen voor ontspanning helpen.

- Over-the-counter middelen: Voor sommige vrouwen kunnen laxeermiddelen nuttig zijn, maar deze moeten met voorzichtigheid worden gebruikt en idealiter onder medisch toezicht.

- Raadpleeg een professional: Als de symptomen ernstig zijn of niet verbeteren met thuisbehandelingen, is het raadzaam om samen met een professional je darmgezondheid te analyseren. Soms kan obstipatie een teken zijn van een onderliggende gezondheidstoestand.

Als je benieuwd bent naar hoe je jouw verstoorde ontlastingspatroon kunt herstellen met een gestructureerd plan, bekijk dan eens ons D.A.R.M. Programma. Hierin ontdek je stap voor stap wat jouw darmklachten veroorzaakt en hoe je dit kunt aanpakken. Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen vaarwel hebben kunnen zeggen tegen een dikke buik en oncomfortabel gevoel. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je kunt volgen om structurele verbetering te zien in je darmwerking. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Alqudah M, Al-Shboul O, Al Dwairi A, Al-U´Datt DG, Alqudah A. Progesterone inhibitory role on gastrointestinal motility. Physiol Res. 2022 Apr 30;71(2):193-198. doi: 10.33549/physiolres.934824. Epub 2022 Mar 28. PMID: 35344673; PMCID: PMC9150547. Progesterone inhibitory role on gastrointestinal motility - PubMed (nih.gov) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35344673/
2. https://openup.nl/self-guided-care/blog/menstruatiecyclus-fasen/

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.