FODMAP dieet: wat als het niet werkt?

Wie zich een beetje verdiept in de wetenschap van darmklachten zal de term vast al weleens tegen zijn gekomen: FODMAPs. Wat zijn dit, waar bestaat een FODMAP dieet uit en wat doe je als het FODMAP dieet niet voor jou werkt?

Wat zijn FODMAPs?

FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden and Polyolen. Dit zijn bepaalde typen koolhydraten die in de darm gefermenteerd kunnen worden. Fermentatie is simpel gezegd de manier waarop bacteriën zich voeden. In de menselijke darm leeft een enorme hoeveelheid aan bacteriën, die een belangrijke rol spelen in onze vertering en gezondheid. Wanneer deze bacteriën FODMAPs fermenteren, komen er gassen vrij. Bij een teveel aan bacteriën in de darm, of een ongunstige samenstelling van het type bacteriën, kan er overmatige gasvorming plaatsvinden. Deze gasvorming kan voor vervelende symptomen zorgen, zoals oprispingen, winderigheid en een opgeblazen buik. Een FODMAP dieet kan voor mensen met darmklachten dan vaak al snel voor verlichting zorgen.

Waar bestaat het FODMAP dieet uit?

Vrijwel elk koolhydraatbevattend voedingsmiddel bevat een bepaalde hoeveelheid FODMAPs. Een FODMAP dieet zonder FODMAPs bestaat dan ook niet. Wel is het zo dat sommige voedingsmiddelen hogere concentraties bevatten dan andere. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• granen als tarwe,
• uisoorten als prei en knoflook,
• koolsoorten als bloemkool en broccoli, en
• peulvruchten als bonen en linzen.  

Bij een dieet laag in FODMAPs probeer je deze voedingsmiddelen te vermijden bij het maken van je FODMAP recepten. Op internet zijn verschillende bronnen te vinden waar je een FODMAP lijst tegenkomt van dergelijke voedingsmiddelen. Deze lijsten omvatten nogal wat voedingsmiddelen, daarom staat er vaak ook een maximale hoeveelheid bij die door de meeste mensen nog getolereerd wordt.

Zijn FODMAPs ongezond?

FODMAPs zijn niet slecht voor de gezondheid. In tegenstelling zelfs: FODMAPs vormen een belangrijk onderdeel van ons dieet. Het is een belangrijke voedingsbron voor een tal aan bacteriën in de darm. Gunstige bacteriën in onze darmen produceren namelijk niet alleen gassen, maar ook korte keten vetzuren. Deze vetzuren, waaronder voornamelijk boterzuur, azijnzuur en propionzuur, zijn erg bevorderlijk voor onze gezondheid. Ze houden het darmslijmvlies gezond en ondersteunen het immuunsysteem. Een FODMAP dieet wordt dan ook alleen toegepast voor beperkte tijd bij specifieke aandoeningen. Een van deze toepassingen is bij mensen met prikkelbare darm syndroom (PDS). Door de hoeveelheid FODMAPs in het dieet te verminderen, kan er minder gasvorming plaatsvinden en kunnen klachten snel afnemen. Het is dan ook zeker een erg bruikbaar hulpmiddel voor de prikkelbare darm syndroom behandeling.

Hoe lang moet je FODMAPs vermijden?

Wanneer je last hebt van PDS en je FODMAPs wilt verminderen in je dieet, dan is het belangrijk hier voldoende kennis van te hebben. Hoe lang je FODMAPs moet vermijden is erg afhankelijk van jouw persoonlijke situatie en behandelplan. De aanbevolen duur voor de eliminatiefase (de periode waarin je FODMAPs vermijdt) is vier tot zes weken. Dit is de minimaal benodigde tijd om vast te kunnen stellen of het FODMAP dieet positieve effecten bij jou heeft of niet. Wanneer je symptomen aanzienlijk zijn afgenomen, ben je klaar om met de herintroductiefase te starten. In de herintroductiefase ga je de verschillende FODMAP-groepen één voor één weer toevoegen om te testen wat jouw tolerantieniveau is. In combinatie met het behandelplan zal je merken dat je na bepaalde tijd steeds meer FODMAPs kan verdragen zonder enige symptomen. Het advies is dan ook zeker om na enige tijd zo veel mogelijk FODMAPs weer in je dieet te brengen. Hiermee verhoog je de diversiteit in je dieet, wat niet alleen de darmgezondheid ten goede komt, maar ook het mentale welzijn. Natuurlijk wil je dit ook weer niet te snel doen en zo je darmen te veel belasten, dus luister hierbij met name naar jouw eigen lichaam.

Wat als het FODMAP dieet niet werkt?

Een FODMAP dieet is vaak maar een deel van het behandelplan en niet de eindoplossing. Het dieet is met name ontwikkeld om symptomen te verminderen en om erachter te komen wat jouw persoonlijke triggers zijn. Zonder verdere kennis hierover is het dan ook af te raden voor langere duur FODMAPs te vermijden. Daarnaast zijn FODMAPs niet de enige boosdoener voor mensen met darmklachten. Sommige voedingsmiddelen zijn weliswaar laag in FODMAPs, maar kunnen wel degelijk voor problemen zorgen. Uit mijn klinische ervaring in het persoonlijk begeleiden van mensen met darmklachten heb ik gemerkt dat het low-FODMAP dieet vaak niet effectief genoeg is. Bij low-FODMAP kun je namelijk in sommige gevallen nog steeds darmonvriendelijk eten. Denk aan de consumptie van gefrituurde producten als chips of bijvoorbeeld gesuikerde cornflakes.

Het kan vaak ook gunstig zijn ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen te vermijden en er kan ook sprake zijn van persoonlijke voedselintoleranties. Om deze reden heb ik mijn eigen D.A.R.M. Dieet ontwikkeld. Hier zijn low FODMAP recepten één pilaar van, maar ik heb nog twee zeer waardevolle pilaren toegevoegd. In de praktijk blijkt deze aanpak vaak effectiever te werken om klachten te verminderen.

Wil je meer te weten komen over het D.A.R.M. Dieet, de behandeling van prikkelbare darm syndroom en andere darmklachten en zou je graag meer willen leren over hoe jij van PDS af kunt komen of je klachten kunt verminderen, neem dan eens een kijkje bij het D.A.R.M. Programma. In deze cursus zal ik je door mijn unieke 4 stappenplan begeleiden, zodat jij zelf jouw individuele behandelplan kan opstellen. Het D.A.R.M. programma is ontwikkeld op basis van de meest recente wetenschap en mijn klinische ervaring met mijn cliënten. Geen darmklachten meer en een gezonde vertering, dat zijn de hoofddoelen van deze cursus. Lees hier verder over het D.A.R.M. Programma.

Geschreven door Mats Laszlo, student Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.