Lekkende darm: 7 symptomen en 6 oorzaken

Een lekkende darm, in het Engels leaky gut genoemd, is een term die in de afgelopen jaren steeds vaker wordt gebruikt wanneer gesproken wordt over darmgezondheid. Het zou de oorzaak zijn van voedselintoleranties, ontstekingen in het lichaam en verschillende darmklachten behorende bij prikkelbare darm syndroom en ontstekingsziekten zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. Is een lekkende darm onzin en is je darm echt lek, wat zijn symptomen van een lekkende darm en hoe kun je een lekkende darm herstellen? Je leest het in dit artikel. 

Wat zijn de symptomen van een lekkende darm?

Een lekkende darm is de vereenvoudigde term voor een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand, wat door wetenschappers ook wel intestinale (hyper)permeabiliteit wordt genoemd. In een gezonde darm zijn alle darmcellen nauw aan elkaar verbonden via zogenaamde tight junctions. Dit is belangrijk aangezien dit voorkomt dat pathogenen (ziektemakers), zoals bacteriën, schimmels, virussen en parasieten, de bloedbaan zomaar kunnen binnentreden. Via onze voeding worden wij dagelijks namelijk herhaaldelijk blootgesteld aan verschillende invloeden van buitenaf. Een goede barrière hiertegen is dan ook cruciaal. Er kunnen echter problemen ontstaan waardoor deze barrière zijn integriteit verliest. Dit heeft op zijn beurt grote gevolgen. Zo kunnen grotere deeltjes de darmwand passeren en zo in de bloedbaan terechtkomen. Hier kan het immuunsysteem op gaan reageren, waardoor de ontstekingsactiviteit in de darmen en daarmee het lichaam wordt verhoogd. Lekkende darm symptomen zijn hier vaak het gevolg van, waaronder:

• buikpijn,
• voedselintoleranties,
• vermoeidheid,
• huidproblemen,
• neurologische klachten zoals brain fog (hersenmist),
• mentale klachten zoals angst en depressie,
• gewrichtspijn,
• en nog een tal aan aandoeningen die gerelateerd zijn aan een verhoogde immuunactiviteit.

Wat hierbij wel belangrijk is je te realiseren, is dat een leaky gut op zich geen aandoening is, maar een bijwerking van verschillende onderliggende aandoeningen. Het is dus niet zo dat er gesproken wordt van het ‘lekkende darm syndroom’. Althans, hier is geen wetenschappelijk bewijs voor. Wel wordt het algemeen aanvaard door wetenschappers dat een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand een mechanisme is dat bij vele (darm)aandoeningen de klachten doet ontstaan.

Wat zijn de oorzaken van een lekkende darm?

Zoals gezegd is leaky gut op zich geen ware aandoening. Dus is een lekkende darm onzin? Nou, het is slechts het gevolg van andere onderliggende oorzaken. Enkele voorbeelden van aandoeningen waarbij de doorlaatbaarheid van de darmwand verhoogd kan zijn, zijn onder andere:

• prikkelbare darm syndroom (PDS),
• ontstekingsziekten zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn,
• coeliakie (aangeboren glutenallergie),
• maar ook niet-darmgerelateerde aandoeningen zoals diabetes en hart- en vaatziekten.

Er zijn echter ook verschillende invloeden die de integriteit van de darmwand kunnen aantasten en daardoor een verhoogde kans geven op leaky gut. Door je bewust te zijn van deze invloeden kun je er op belet zijn en ze vermijden. Mogelijke oorzaken van een lekkende darm zijn:

1) Een ongezond dieet met veel ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen

Toegevoegde suikers en bepaalde bewerkte voedingsmiddelen kunnen de ontstekingsactiviteit in de darmen verhogen en daarmee de darmwand beschadigen. Zo kan overmatige suikerinname dysbiose (een ontregeld microbioom) verergeren door de ongunstige bacteriën en gisten te voeden. Deze ongunstige bacteriën en gisten kunnen vervolgens stoffen produceren die de darmwand irriteren en het immuunsysteem laten reageren (1).

2) Stress

Stress zorgt voor een verhoogde afgifte van stresshormonen zoals cortisol, die direct gelinkt zijn aan een verminderde darmwerking (2). Chronische stress kan het dan ook moeilijk maken voor je darmen om zich te herstellen.

3) Slechte slaap

Zowel te weinig als verstoorde slaap heeft impact op het functioneren van de darmen. Een verstoord slaapritme wordt dan ook in verband gebracht met verergerde klachten bij mensen met darmproblemen (3).

4) Antibiotica

Het gebruik van antibiotica kan de darmbalans verstoren en gunstige bacteriën in de darmen verminderen. Deze bacteriën zijn belangrijk aangezien ze stoffen produceren die de darmwand versterken, zoals korteketenvetzuren (4).

5) Alcohol en medicatie zoals Ibuprofen

Van zowel alcohol als het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers zoals Ibuprofen is aangetoond dat deze de doorlaatbaarheid van de darmwand verhogen (5,6).

6) Een verstoord microbioom (dysbiose) en infecties

Dysbiose, ofwel een ongunstige samenstelling van het microbioom met te weinig gunstige en te veel ongunstige bacteriën, kan de ontstekingsactiviteit in de darmen verhogen en daarmee het functioneren van de darmcellen hinderen. Hierbij kan er ook sprake zijn van bepaalde pathogenen zoals virussen of parasieten, waarvan welbekend is dat deze de beschermende slijmlaag van de darmwand verminderen (7,8).

Natuurlijk zijn een aantal van deze factoren, zoals het gebruik van antibiotica, in sommige gevallen niet te voorkomen. In zulke gevallen is het met name belangrijk aandacht te besteden aan de andere factoren, zoals het dieet en stress-management, zodat de darmen zich zo snel mogelijk weer kunnen herstellen.

Hoe kun je testen of je een lekkende darm hebt?

Een lekkende darm is geen aandoening op zich, waardoor het ook lastig is hier specifiek op te testen. Het is onderdeel van het complete klachtenbeeld behorende bij verschillende aandoeningen. Hoewel er enkele testen beschikbaar zijn, worden deze zelden buiten de onderzoekswereld toegepast, aangezien de kosten hoog zijn en de resultaten weinig nuttige toevoeging geven voor de behandeling van een lekkende darm. Om de lekkende darm te herstellen is het dan ook met name belangrijk te focussen op de onderliggende oorzaak en deze aan te pakken. Zo kun je bepaalde labonderzoeken uitvoeren die inzicht geven in de samenstelling van het microbioom, markers aangeven voor de vertering en aanwezigheid van pathogenen kunnen aantonen. Verstandig hierbij is om samen te werken met een arts of therapeut die je kan helpen de resultaten te interpreteren.

Mocht je zelf meer willen leren over hoe je testen kunt interpreteren om de onderliggende oorzaak van jouw darmklachten te achterhalen, kijk dan eens naar het D.A.R.M. Programma. In dit programma ontdek je hoe je aan de hand van mijn uniek 4-stappenplan de onderliggende oorzaak van jouw darmklachten kan achterhalen en aanpakken. Deze methode is gebaseerd op de meest recente wetenschap en mijn klinische ervaring in het begeleiden van vele cliënten over de jaren heen. Geen darmklachten meer en een gezonde vertering, dat zijn de hoofddoelen van deze cursus. Ben je benieuwd naar mijn methoden, dan zou je ook mijn gratis masterclass kunnen volgen, waarin ik aan de hand van praktische voorbeelden het D.A.R.M.-stappenplan aan je uitleg.

Bronnen

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34902573/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24153250/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29173529/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31211803/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32902315/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28652650/
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31789724/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12404235/