Nervus vagus klachten herkennen en kalmeren

De nervus vagus is een zenuw die de essentiële functie heeft om je lichaam in de ‘ontspanningsmodus’ te krijgen. Deze ontspanningsmodus is vervolgens weer onmisbaar voor een goede darmgezondheid en een gebalanceerd lichaam. 

Het blijkt in de moderne tijd echter lastiger gezegd dan gedaan om je gedachten weg te halen van je werk of studie en om je zorgen aan de kant te zetten. 

In deze blog bespreken we waarom het belangrijk is om toch die momenten van ontlading op te zoeken en leggen we uit hoe je dit precies kunt bereiken.

Wat is de nervus vagus en waar zit die?

De nervus vagus is een van onze twaalf hersenzenuwen. We hebben ieder een linker en rechter nervus vagus die uit de hersenstam komt en naar de organen in de borstkas en buik gaat. Ze geven informatie van het lichaam door aan de hersenen en andersom (1), specifiek een trigger om het parasympatische zenuwstelsel, ook wel het ‘rust- en herstelsysteem’ aan te zetten. 

De tegenhanger van de vagus is de sympaticus, die het sympatische zenuwstelsel of het ‘stress- en activiteitsysteem’ beheert.

(Over)stimulatie van de nervus vagus

Een gezond lichaam zet het ‘stress- en activiteitsysteem’ aan wanneer we moeten presteren, zodat we alert, scherp en snel zijn op deze momenten. De bloeddruk en hartslag gaan omhoog, we gaan sneller ademen, pupillen verwijden en de productie van urine en verteringssappen wordt even stilgezet. Deze functies zijn handig tijdens een tentamen, work-out of presentatie op je werk, maar ze staan ook aan als je een spannende film kijkt.

Op momenten dat we niet hoeven te presteren, zoals tijdens een rustige wandeling, maaltijd, grappige film of bij het slapen gaan, zou ons lichaam over moeten schakelen naar het ‘rust- en herstelsysteem’, zodat we ons voedsel kunnen verwerken en onze spieren kunnen laten herstellen. 

Bij mensen die continu veel stress ervaren en altijd ‘aan’ staan, heeft het lichaam echter moeite om de nervus vagus te activeren en daarmee terug te schakelen naar het ‘rust- en herstelsysteem’. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan. Deze klachten bespreken we in de blog over nervus vagus symptomen. 

In de linkerkolom van het onderstaande plaatje zie je in één oogopslag de effecten van het parasympathische zenuwstelsel (en de nervus vagus die dit stelsel activeert) op ons lichaam. Het sympatische stelsel uit de rechterkolom is de tegenhanger hiervan, en geeft dus aan wat er gebeurt als je te veel in de stressmodus blijft hangen.

Overzicht van het parasympatische en sympatische zenuwstelsel; bron

Nervus vagus symptomen herkennen

Het kan zijn dat je je door deze blog afvraagt of ook jij last hebt van een dergelijke nervus vagus dysfunctie. Hierbij kan het helpen om te kijken of jij te maken hebt met de volgende nervus vagus symptomen.

De nervus vagus kan namelijk pijn veroorzaken zoals:

• Buikpijn
• Hoofdpijn
• Rug- en nekpijn
• Pijn op de borst

Maar buiten duidelijke pijn kan de nervus vagus ook vagere klachten veroorzaken: 

• Diarree
• Hartkloppingen en een veranderd hartritme
• Overmatig zweten
• Veel of juist weinig trek (doordat de nervus vagus honger- en verzadigingshormonen reguleert)
• Een warm of koud lichaam
• Moeite met keuzes maken 
• Een overweldigend gevoel
• Angst en depressie (3)

Als je hierover meer wilt lezen, neem dan een kijkje bij deze blog over nervus vagus symptomen of de blog over een opgeblazen buik door stress. 

De relatie van stress en de darmen

Als we het hebben over de hersen-darm-as, bedoelen we de communicatie tussen hersenen en de darmen. Deze as krijgt steeds meer aandacht in de wetenschap. 

Door overmatige stress en onrust, wordt de nervus vagus minder geactiveerd, is er minder afscheiding van maag- en darmsappen en minder beweging in de darmen. Je spijsverteringsstelsel krijgt niet de kans om optimaal te presteren. Zo zie je dus hoe de nervus vagus je darmen kan beïnvloeden.

Hierdoor kunnen klachten zoals buikpijn of een opgeblazen buik ontstaan. Andersom spelen verstoorde darmen (door bijvoorbeeld onjuiste voeding, medicatie, hormonen etc.) een mogelijke rol bij het veroorzaken van stress en hersenaandoeningen (2).

Als je meer wilt weten over de connectie tussen de nervus vagus en je darmen, dan kun je terecht bij deze blog.

Nervus vagus stimulatie en praktische oefeningen

Als je tot de conclusie bent gekomen dat jouw nervus vagus wat extra aandacht kan gebruiken of als je praktische oefeningen zoekt om een relaxter leven te leiden, dan kan het helpen om nervus vagus oefeningen te doen. 

Er zijn talloze vormen van nervus vagus stimulatie te vinden op het internet. Voor het gemak hebben we er een aantal met een bewezen effect verzameld en deze verdeeld in mentale ontspanningsvormen en fysieke ontspanningsvormen. Jij kan dan zelf bepalen welke oefeningen het beste bij jou passen.

Zo zijn er in ieder geval 3 bewezen effectieve mentale oefeningen voor nervus vagus stimulatie:

• Meditatie
• Creativiteit uiten
• Sociale verbindingen

En 3 manieren van fysieke stimulatie:

• Lichaamsbeweging
• Zingen, neuriën en gorgelen
• Ademhalingsoefeningen

Als je meer wilt lezen over deze 6 verschillende nervus vagus oefeningen, dan kun je terecht bij onze blog over nervus vagus stimulatie en de blog over nervus vagus oefeningen.

Je darmen en nervus vagus tot rust brengen

Mocht je meer willen leren over hoe de darmen van invloed zijn op de nervus vagus en hoe je dit met voeding, supplementen en leefstijlaanpassingen kunt verbeteren, bekijk dan eens het D.A.R.M. Programma. Hierin ontdek je stap voor stap wat jouw darmklachten veroorzaakt en hoe je dit kunt aanpakken. Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen hebben geprofiteerd van rustigere darmen én een rustigere nervus vagus. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin laat Emilia de Vries je zien hoe je stap voor stap van je buikklachten af kunt komen en minder stress kunt ervaren. Je ontdekt wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je moet volgen om structurele verbetering te zien. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Nervus vagus stimulatie - UMC Utrecht
2. Hou X, Rong C, Wang F, Liu X, Sun Y, Zhang HT. GABAergic System in Stress: Implications of GABAergic Neuron Subpopulations and the Gut-Vagus-Brain Pathway. Neural Plast. 2020 Aug 1;2020:8858415. doi: 10.1155/2020/8858415. PMID: 32802040; PMCID: PMC7416252. GABAergic System in Stress: Implications of GABAergic Neuron Subpopulations and the Gut-Vagus-Brain Pathway - PubMed (nih.gov)
3. Ghacibeh GA, Shenker JI, Shenal B, Uthman BM, Heilman KM. Effect of vagus nerve stimulation on creativity and cognitive flexibility. Epilepsy Behav. 2006 Jun;8(4):720-5. doi: 10.1016/j.yebeh.2006.03.008. Epub 2006 May 2. PMID: 16647302. Effect of vagus nerve stimulation on creativity and cognitive flexibility - PubMed (nih.gov)
4. Colzato LS, Ritter SM, Steenbergen L. Transcutaneous vagus nerve stimulation (tVNS) enhances divergent thinking. Neuropsychologia. 2018 Mar;111:72-76. doi: 10.1016/j.neuropsychologia.2018.01.003. Epub 2018 Jan 8. PMID: 29326067.Transcutaneous vagus nerve stimulation (tVNS) enhances divergent thinking - PubMed (nih.gov)
5. Meier, M., Unternaehrer, E., Schorpp, S. M., Wenzel, M., Benz, A., Bentele, U. U., Dimitroff, S. J., Denk, B., & Prüssner, J. C. (2020). The opposite of stress: The relationship between vagal tone, creativity, and divergent thinking. Experimental Psychology, 67(2), 150–159. https://doi.org/10.1027/1618-3169/a000483. The opposite of stress: The relationship between vagal tone, creativity, and divergent thinking. (apa.org) 

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.