SIBO: 3 soorten, 11 symptomen en 1 test

Misschien heb je deze term eerder gezien, of gehoord: SIBO, ofwel Small Intestinal Bowel Overgrowth. In Nederland wordt SIBO ook wel "bacteriële overgroei van de dunne darm" genoemd, of simpelweg "bacteriële overgroei".

Wat is SIBO?

SIBO is een diagnose die nog bekendheid moet krijgen in Nederland. In de Verenigde Staten heeft SIBO de laatste jaren steeds meer aandacht gekregen, en wordt er vooral in de functional medicine wereld rekening mee gehouden. Maar wat is SIBO? Wat zijn de symptomen van SIBO? En hoe verloopt de SIBO behandeling? In dit artikel wordt de basis van SIBO uitgelegd door middel van verschillende (wetenschappelijke) bronnen.

Zelf ben ik gediagnosticeerd met Small Intestinal Bowel Overgrowth (SIBO) in december 2014. Voor die tijd wist ik er weinig van en had ik de term in Nederland nog nooit gehoord, ondanks dat ik bij verschillende MDL-artsen was geweest. Door veel research te doen op internet over mijn klachten kwam ik op Amerikaanse sites terecht die SIBO beschreven, en al snel zag ik veel verbanden met mijn eigen situatie. Sinds dat mijn vermoeden bevestigd was, heb ik ontelbaar veel artikelen gelezen, veel onderzoek gedaan, artsen gesproken, en zelf verschillende behandelingen ondergaan (en met succes). Maar wat is SIBO nou eigenlijk?

Bij SIBO is er een overgroei aan darmbacteriën (probiotica) in de dunne darm. Hoewel darmbacteriën in het gehele darmstelsel voorkomen, horen ze zich te concentreren in de dikke darm. Bij SIBO zitten er te veel bacteriën in de dunne darm, waardoor er spijsverteringsklachten ontstaan. Deze klachten hebben te maken met de functie van de dunne darm: de dunne darm is het langste deel van de darm waar voeding wordt vermengd met spijsverteringssappen. Hierbij worden de voedingsstoffen opgenomen in het bloed.

Het probleem bij een dunne darm met een teveel aan bacteriën is echter dat de bacteriën "mee-eten" van de voedselbrij en essentiële voedingstoffen. Dit leidt tot een legio aan SIBO symptomen, zoals o.a. gasvorming (wat kan leiden tot een opgeblazen buik, boeren, en pijn) en een veranderd ontlastingspatroon.

SIBO: distributie van darmflora

Zelf vind ik bovenstaande afbeelding uit het artikel 'Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Framework for Understanding Irritable Bowel Syndrome' het beste duidelijk maken wat er bij SIBO aan de hand is.

De bovenste darm (A) is van een gezond persoon. Het donkergroene gedeelte representeert de grootste hoeveelheid darmbacteriën, die zich, zoals het hoort, in de dikke darm bevinden (de colon). De dunne darm bestaat uit het duodenum, de jejunum, en het ileum. In het voorbeeld van de gezonde darm zie je dat de hoeveelheid darmbacteriën in de dunne darm significant minder is. Hierdoor is er weinig tot geen fermentatie van voeding in de dunne darm mogelijk, omdat de darmbacterie hoeveelheid in de dunne darm beperkt is.

Het onderste voorbeeld (B) is een darm met SIBO. Zoals je ziet, is er hier sprake van een grote hoeveelheid darmbacteriën in de dunne darm die zich normaal alleen in de dikke darm bevinden. Waar een zetmeel als rijst bij persoon A geen fermentatie veroorzaakt in de dunne darm, zie je dat dit bij persoon B (met SIBO) wel het geval is. Fermentatie ontstaat bij een gezond persoon alleen bij moeilijk verteerbaar zetmeel, zoals bonen. Wat dit betekent is dat voeding bij een persoon met SIBO vrijwel altijd leidt tot fermentatie, met alle gevolgen van dien.

Welke 3 soorten SIBO zijn er?

Er zijn 3 varianten op SIBO:

1. bacteriën die met name waterstof uitscheiden (H2),
2. bacteriën die methaangas (CH4) produceren, of
3. bacteriën die waterstofsulfidegas produceren (H2S). (Deze vorm van SIBO is nog erg onbekend.)

Een richtlijn (maar dit is zeker niet altijd zo) is dat als je vooral diarree hebt, je een overgroei hebt van waterstofproducerende bacteriën. Als je vaak of altijd last hebt van constipatie, schijnt dit te wijzen op een dominantie van methaanproducerende bacteriën. Voor zowel waterstof en methaangas zijn er SIBO testen beschikbaar, helaas (nog) niet voor het testen van waterstofsulfide.

SIBO en prikkelbare darm syndroom (PDS)

Hier wordt het interessant: volgens het bovenstaande genoemde artikel blijkt dat maar liefst 84% van de mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS) in werkelijkheid SIBO heeft. Misschien nog wel interessanter: 75% van de mensen met PDS zag een aanzienlijke verbetering in hun klachten nadat SIBO is behandeld. Dit is erg positief nieuws voor diegenen die al jarenlang worstelen met darmproblemen, maar de stempel PDS hebben gekregen. Wetenschappelijke artikelen als deze raden dan ook aan eerst een SIBO ademtest te doen voordat er van PDS uitgegaan mag worden.

Veel mensen worden verteld dat hun PDS iets is waar ze mee moeten leren leven. Hoewel er veel PDS oorzaken zijn en het dus niet altijd geldt dat het op te lossen is, is het wel raadzaam om te testen of je PDS in feite SIBO is, zodat er gerichte stappen ondernomen kunnen worden om de bacteriën op de verkeerde plaats te verminderen.

SIBO symptomen: 11 klachten op een rij

De hoofdsymptomen van SIBO passen bij de klachten van het prikkelbare darm syndroom. Echter kan het totale klachtenbeeld bij SIBO zeer divers zijn, vooral door de gevolgen van een dunne darm uit balans.

PDS-gerelateerde symptomen:

• Gasvorming: opgeblazen buik (gas in buik), veel boeren
• Buikpijn en buikkrampen
• Obstipatie of diarree

Lekkende darm symptomen:

• Vermoeidheid
• Voedselintoleranties
• Gewrichtspijn
• Hoofdpijn
• Huidproblemen

Malabsorptie symptomen:

• Gewichtsverlies
• Vette ontlasting
• Bloedarmoede

SIBO testen: hoe doe je dat?

SIBO is te testen door middel van een ademtest. Er bestaan ademtesten die zowel het waterstofgas, alsmede het methaangas testen dat door bacteriën wordt geproduceerd. Deze gassen worden via de longen uitgeademd. Een ademtest meet vervolgens de uitgeademde gassen.

Voor de test dient de patiënt eerst 1 tot 2 dagen een bepaald voorbereidend SIBO dieet te eten waarin geen voedsel wordt genuttigd die de bacteriën kunnen voeden. Dit is nodig zodat de test zo betrouwbaar mogelijk is. (Als je net de dag ervoor bonen hebt gegeten, zal de hoeveelheid uitgeademde gassen een stuk hoger liggen, omdat bonen ook fermenteren in een gezonde darm.)

Tijdens de test wordt er gedurende 2 of 3 uur elke 20 minuten of 30 minuten (afhankelijk van het lab) de hoeveelheid gas in de adem gemeten. Door middel van het drinken van een suikerdrank op lege maag wordt er gekeken wat de voortgang is van de hoeveelheid uitgeademde gassen (bacteriën fermenteren bij SIBO op de suikerdrank). Echter wordt er voor het drinken van de suikeroplossing de eerste ademtest gedaan, om zo de basiswaarde (baseline) van het uitgeademde gas te bepalen. Dit is nuttig omdat op deze manier gekeken kan worden wat de invloed van het suiker op de fermentatie is.

Na de eerste meting wordt de suikerdrank genuttigd: dit kan lactulose, lactose, of glucose zijn. Volgens Amerikaanse SIBO guru Dr. Siebecker en haar informatieve site is lactulose het beste middel. Ook volgens andere artsen en Amerikaanse websites is lactulose the golden standard (sommige ziekenhuizen of laboratoria in Nederland vinden het prima als je aangeeft dat je de test met lactulose wil doen. Niet iedereen heeft het op voorraad, maar als je het van tevoren aangeeft, wordt het besteld en is het op tijd voor de test beschikbaar).

De test is niet vervelend of pijnlijk. Hooguit krijg je wat krampen, diarree of buikpijn, maar in vele gevallen is dit niet het geval.

Let op: helaas wordt er in Nederland vrijwel alleen op waterstofgas getest en niet op methaan. Ik heb veel gezocht naar een lab of ziekenhuis dat ook methaanwaardes test, maar tot nu toe heb ik deze nog niet gevonden. Als je zowel waterstof als methaan wil testen, dan raad ik je het volgende aan. Ik heb een samenwerking opgesteld met een lab in Duitsland die de volledige SIBO test naar je thuis toe stuurt. Deze ademtest kan je zelf doen, dus je hoeft hiervoor niet naar je huisarts of het ziekenhuis. Het is simpel en makkelijk en de uitleg is in het Nederlands of Engels. Als je de test thuis gedaan hebt, stuur je het materiaal terug naar het lab en krijg je snel zelf de uitslag per e-mail. Hier kan je zelf de test bestellen.

Als je wilt weten hoe je de test zelf kan interpreteren en wat je aan SIBO kan doen, raad ik je aan om een kijkje te nemen bij mijn D.A.R.M Programma. Hier neem ik je uitgebreid mee in de behandelstrategie bij darmklachten. Ook het behandelen van jouw SIBO symptomen krijgt hierin veel aandacht.

SIBO symptomen verhelpen: 4 manieren

Omdat dit artikel de basis beschrijft van SIBO, zal ik hier slechts kort ingaan op de aanpak van SIBO. Er zijn veel verschillende manieren om SIBO aan te pakken. In het kort zijn er verschillende opties:

• Antibiotica: met name het antibioticum rifaximine (Xifaxan in Nederland) is erg effectief tegen SIBO, blijkt uit onderzoek. Rifaximine blijft in de darmen (een zogenaamde "non-absorbable antibiotic") en veroorzaakt daardoor minder bijwerkingen in het hele lichaam. Helaas is dit antibioticum duur en wordt het veelal niet vergoed door de verzekering.
• "Natuurlijke antibiotica": er zijn veel verschillende supplementen die ook afdodend zijn voor bacteriën. Denk aan oregano-olie, berberine, knoflook, olijfbladextract, et cetera. Veelvoudig onderzoek wijst uit dat natuurlijke antibiotica net zo effectief zijn als antibiotica, met als voordeel dat het veiliger is en over het algemeen minder bijwerkingen heeft.
• SIBO dieet: door middel van dieetaanpassingen is er veel winst te behalen voor de behandeling van jouw SIBO symptomen. Echter zijn veel artsen en therapeuten van mening dat een SIBO dieet alleen niet voldoende effectief is tegen SIBO. Wel zijn dieetaanpassingen nodig in combinatie met antibiotica of natuurlijke antibiotica, om zo de kans van slagen te verhogen en de kans op terugkeer te verminderen.
• "Elemental Diet": dit is een omstreden en extreme aanpak, en wordt niet zomaar toegepast. Deze methode bevat een dieet van 2 tot 4 weken waarin al het vaste voedsel wordt vervangen door een specifieke vloeibare formule. Dit 'voedsel' wordt al opgenomen voordat het de dunne darm bereikt, waardoor het de bacteriën uithongert.

Wil je veel meer weten over SIBO en de aanpak hiervoor? Kijk dan hier. In dit programma ontdek je hoe je aan de hand van mijn uniek 4-stappenplan de onderliggende oorzaak van jouw SIBO symptomen kan achterhalen en aanpakken. Deze methode is gebaseerd op de meest recente wetenschap en mijn klinische ervaring in het begeleiden van vele cliënten over de jaren heen. Geen darmklachten meer en een gezonde vertering, dat zijn de hoofddoelen van deze cursus. Ben je benieuwd naar mijn methoden, dan zou je ook mijn gratis masterclass kunnen volgen, waarin ik aan de hand van praktische voorbeelden het D.A.R.M.-stappenplan aan je uitleg.