Opgeblazen buik: wat te doen? 11 oorzaken en 5 praktische tips

Een opgeblazen buik na het eten, ook wel bloating genoemd, is een fenomeen dat voor velen van ons niet onbekend zal zijn. Je hebt iets gegeten en na enige tijd zwelt je buik zo erg op dat het lijkt alsof je zwanger bent. 

Een opgeblazen gevoel na een zware maaltijd of doordat je recent veel spanning hebt ervaren, daar hebben we allemaal weleens last van. Daarentegen is een regelmatig terugkerende opgeblazen buik, veel ongemak of een gevoel dat je niks kan eten zonder een dikke buik te krijgen, niet normaal. Dit zou namelijk een teken van een ongezonde darm kunnen zijn. 

Een opgeblazen buik kan erg vervelend zijn en vaak ook pijnlijk. Waar komt dit precies vandaan en belangrijker, hoe kun je een opgeblazen buik verhelpen?

In dit artikel ontdek je wat de oorzaken zijn van een opgeblazen buik en welke praktische stappen je kunt zetten om dit te verhelpen. Niet alleen krijg je praktische tips die kunnen helpen de klachten direct te verminderen wanneer deze opspelen, maar kom je er ook achter hoe je de klachten structureel kan aanpakken om deze in de toekomst te voorkomen.

Daarnaast bespreken we de oorzaken van een opgeblazen buik en geven we je manieren om je darmen te herstellen.

Oorzaken van een opgeblazen buik zijn onder andere:

• Onderliggende oorzaken
• Voeding
• Menstruatie of overgang
• Sport en beweging
• Stress
• Alcohol
• Medicatie
• Operatie

Laten we hier dieper op inzoomen.

Onderliggende oorzaken

Voordat we het gaan hebben over ‘triggers’ die je opgeblazen buik aan kunnen wakkeren, is het belangrijk om licht te schijnen op onderliggende aandoeningen die direct in verband staan met een opgeblazen gevoel. Voorbeelden van problemen die zich in je darmen af zouden kunnen spelen zijn SIBO, gistovergroei en een lekkende darm. 

Bij SIBO is er sprake van een overmaat aan bacteriën in de dunne darm, een plek waar ze normaal gesproken niet in grote hoeveelheden aanwezig horen te zijn. Als er sprake is van gistovergroei, is er een overmaat aan Candida schimmel in de darmen. En een lekkende darm of ‘leaky gut’ is een fenomeen waarbij de doorlaatbaarheid van de darmwand toeneemt. 

Alle drie de situaties kunnen ongemak, winderigheid en een dikke buik veroorzaken. Ze kunnen behandeld worden, mits ze natuurlijk ontdekt worden. Helaas is dat niet altijd het geval. Uit onderzoek blijkt namelijk dat tot wel 78% van de mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS) in werkelijkheid SIBO zou kunnen hebben (1). 

Emilia, de oprichtster van All Ways Healthy, was een van deze mensen. Ze merkte dat haar darmklachten pas verbeterden toen ze wist dat ze SIBO had en daar behandelingen voor onderging. Als je een vermoeden hebt dat een dergelijke situatie zich ook bij jou af zou kunnen spelen, bekijk dan eens deze testen die wij aanbevelen.

Opgeblazen buik na eten

Tot op welke hoogte is een opgeblazen buik na eten nou normaal? Een minder platte buik na het eten zonder ongemakkelijk gevoel is niks om je zorgen over te maken. Je maag en darmen zitten immers voller. Buikpijn, extreme winderigheid, oprispingen of een op spanning staande bolle buik na het eten, zijn echter tekenen dat er iets meer aan de hand zou kunnen zijn. 

Het eerste dat klachten kan veroorzaken zijn slechte eetgewoonten. Als je te snel eet of te veel koolzuurhoudende dranken naast je maaltijd drinkt, zou dit ervoor kunnen zorgen dat er lucht in de maag terechtkomt, dat er vervolgens via de slokdarm weer uit wil. Als je deze gewoonten aanpast, zou je direct verbetering in je klachten moeten zien.

De voeding die je tot je neemt, kan ook ongemak veroorzaken. Een veelvoorkomende oorzaak is een overgevoeligheid voor FODMAPs (fermenteerbare oligo-, di-, mono-sacchariden en polyolen) in je dieet. Deze koolhydraten worden slecht opgenomen in de dunne darm en kunnen fermentatie in de dikke darm veroorzaken, wat leidt tot gasvorming en een opgeblazen gevoel. Waar ze allemaal in zitten, leggen we uit in deze blog. 

Omdat steeds meer mensen zich bewust worden van FODMAPs, is het FODMAP dieet de laatste tijd populair geworden. Echter resulteert dit dieet niet altijd in een afname van je darmklachten, omdat het niet naar de onderliggende oorzaak ervan zoekt. Diëten die dat wel doen, zoals het D.A.R.M. dieet, kunnen daarom beter geschikt zijn als je van je opgeblazen buik af wil. Hierbij worden namelijk ook ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen vermeden en wordt er gekeken naar persoonlijke voedselintoleranties.

Menstruatie en de overgang

De hormonen progesteron en oestrogeen kunnen zowel gedurende je menstruatiecyclus als tijdens de overgang je darmen beïnvloeden. Hoewel deze processen niet altijd tegen te houden zijn, kan je wel wat doen om de klachten van je opgeblazen buik te verminderen. 

Bewuste voeding, lichaamsbeweging, mindfulness, kruidensupplementen of een combinatie van deze factoren kan je zomaar een heleboel ongemak besparen. Meer hierover lees je in opgeblazen buik tijdens de menstruatie en opgeblazen buik tijdens de overgang. 

Als je dit leest, dan is de kans groot dat je een vrouw bent. In dat geval raden we je aan om nog even de blog over een opgeblazen buik bij vrouwen te lezen. Hier brengen we specifiek de oorzaken van een opgeblazen buik bij vrouwen onder de aandacht. 

Dikke buik na sporten

In de blog over een opgeblazen buik na sporten behandelen we de hoofdredenen voor een dikke buik na het sporten. In de meeste gevallen komt dit doordat je lichaam in de stressmodus zit, door te veel of onjuiste voeding voor je work-out, door het inslikken van lucht of door uitdroging. Afhankelijk van welke sport je beoefent: wandelen, hardlopen of fitnessen, worden deze oorzaken waarschijnlijk of minder waarschijnlijk. 

Natuurlijk schrijven we niet over een opgeblazen buik zonder er oplossingen voor te geven, dus neem vooral een kijkje bij deze blog als je een oplossing voor je klachten zoekt.

Opgeblazen buik door stress

Als ons lichaam te veel lichamelijke of mentale stress ervaart, schakelen we van ons ‘rust- en herstel’-systeem naar ons ‘vecht- en vlucht’-systeem en wordt er meer cortisol geproduceerd door de bijnieren. Cortisol, ook wel het stresshormoon genoemd, heeft een aanzienlijke invloed op de spijsvertering. Verschillende mechanismen zijn hierbij betrokken. 

Een van deze mechanismen is de peristaltiek, de samentrekking van spieren in het spijsverteringskanaal dat voedsel voortstuwt. Onder stress kan dit proces verstoord raken, waardoor de darmen vaker ‘stil liggen’ en je een dikke buik kan krijgen.

Daarnaast kan stress het evenwicht tussen goede en slechte bacteriën in je darmen verstoren. Dit wordt ook wel dysbiose genoemd. Afhankelijk van de mate van dysbiose kunnen er klachten zoals een dikke buik, winderigheid of gewichtsfluctuaties optreden (2).

Het herkennen van de relatie tussen stress en een opgeblazen gevoel is de eerste stap naar herstel. Helaas is dit vaak makkelijker gezegd dan gedaan, aangezien stress in de huidige samenleving heel veel voorkomt. 

Vaak gaan symptomen verder dan alleen een opgeblazen buik. Veranderingen in eetgewoonten als reactie op stress, zoals overmatig eten of juist weinig eetlust hebben, zijn indicatoren. Ook moet je aan stress als oorzaak denken als je last hebt van een opgeblazen buik en hartkloppingen, overmatige vermoeidheid of prikkelbaarheid. 

In de blog over een opgeblazen buik door stress gaan we dieper in op het effect van stress op je darmen en wat je ertegen kan doen.

Dikke buik na alcohol

De opgeblazen buik nadat je een avondje flink geproost hebt, komt door de negatieve invloed van alcohol op de spijsvertering. Alcohol zorgt voor uitdroging, wat resulteert in een verminderde bloedtoevoer naar de darmen, wat de aanmaak van spijsverteringsenzymen remt. 

Daarnaast vermindert de beweeglijkheid van de darmen, wat kan leiden tot een vertraagde verwerking van voedsel. Bacteriën krijgen daardoor beter de kans om suikers en andere voedingscomponenten te fermenteren (afbreken en omzetten naar gassen). Deze gassen kunnen dan ‘vast’ komen te zitten in de dunne darm. Het beste om dit te voorkomen is natuurlijk het vermijden met alcohol. Als je toch met mate wilt blijven genieten, lees dan de blog over een opgeblazen buik na alcohol voor tips om je post-alcoholbuik te verminderen. 

Overmatig alcoholgebruik komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen (3), terwijl vrouwen juist vaker last hebben van klachten die passen bij het prikkelbare darm syndroom (een opgeblazen buik, buikpijn, etc.) (4). Dat betekent automatisch dat mannen een grotere kans hebben dat hun buikklachten gerelateerd zijn aan alcoholgebruik. Dit is de reden dat alcohol hoog in ons rijtje van oorzaken voor een opgeblazen buik bij mannen staat. 

Heb je als man last van een opgeblazen gevoel, maar lijkt het je toch onwaarschijnlijk dat alcohol de oorzaak is, ga dan eens op zoek naar andere mogelijke oorzaken in deze blog.

Opgeblazen gevoel door medicatie

In onze blog over een opgeblazen gevoel na medicatie bespreken we de pil, prednison, NSAID’s, antidepressiva, maagzuurremmers, opiaten, bloeddrukverlagers, laxeermiddelen en meer. 

Merk je dat je sinds het gebruik van een van deze medicijnen last hebt van een opgeblazen gevoel? Klik dan hier voor meer informatie.

Opgezette buik na operatie

Naast stress en een veranderend voedings- en bewegingspatroon dat vaak gepaard gaat met operaties, kunnen ook uit de hand gelopen littekens een dikke buik na een operatie veroorzaken. 

We spreken dan van een verkleving, een ophoping van bindweefsel in de buik. 

Dit kan ervoor zorgen dat de normale functie van de darmen wordt verhinderd, waardoor klachten kunnen ontstaan zoals diarree, winderigheid of een opgezette buik. Welke klachten je hebt, ligt onder andere aan de plaats van de verkleving. Algemene tips voor een comfortabel herstel vind je hier. 

Opgeblazen buik verhelpen: hoe doe je dat?

Om een opgezette buik tegen te gaan is het van belang de onderliggende oorzaak te achterhalen. Dit kan gedaan worden aan de hand van bepaalde labonderzoeken die een beter beeld geven van de situatie in de darmen. Zo kun je een SIBO-test uitvoeren, die niet alleen aangeeft óf je last hebt van SIBO, maar ook van welk type SIBO er sprake is. De verschillende typen SIBO vergen namelijk een andere aanpak. 

Een andere test die je kunt doen is een uitgebreid ontlastingsonderzoek, waarbij gekeken wordt naar de samenstelling van het microbioom en dysbiose kan worden vastgesteld. De uitslag van deze test kan bijvoorbeeld aangeven of er sprake is van bepaalde ongunstige bacteriën, parasieten, schimmels, gisten, etc. 

Door te testen weet je precies wat er aan de hand is en kun je een doelgericht behandelplan opstellen. Zonder te weten wat er aan de hand is, zou de behandeling namelijk een schot in het donker zijn.

Wat te doen tegen een opgeblazen buik?

Het is begrijpelijk dat je zo snel mogelijk van die soms pijnlijke opgezwollen buik af wil komen. Om het in de toekomst te voorkomen, dien je de onderliggende oorzaak aan te pakken. Maar wat helpt tegen een opgeblazen buik? Hierbij wil ik je ook praktische tips geven die je op korte termijn verlichting kunnen bieden:

1. Drink sterke gemberthee: gember heeft een stimulerend effect op de darmen en kan daarmee de vertering bevorderen. Hierdoor zal het voedsel zich sneller door de darmen kunnen voortbewegen, waardoor de gassen ook kunnen verminderen (1). 
2. Drink pepermuntthee: pepermunt heeft een kalmerende werking op de darmen en kan de pijn helpen verzachten (2).
3. Probeer een supplement met verteringsenzymen. Deze helpen het voedsel af te breken, zodat de voedingsstoffen beter kunnen worden opgenomen en er minder beschikbaar is voor de bacteriën (3).
4. Eet en drink rustig, en kauw goed op je eten.
5. Probeer het D.A.R.M. Dieet. Dit dieet bestaat uit drie pijlers die de vertering verbeteren en een opgeblazen buik verminderen, waarvan één het verlagen is van bepaalde FODMAPs. Het is echter niet volledig hetzelfde als het FODMAP dieet omdat dit bij sommigen niet werkt.
6. Ga een stukje wandelen na het eten. Dit soort oefeningen stimuleert de nervus vagus en kan de vertering helpen stimuleren.

Als je benieuwd bent naar hoe je jouw opgeblazen buik kunt herstellen met een gestructureerd plan, bekijk dan eens ons D.A.R.M. Programma. Hierin ontdek je stap voor stap wat jouw darmklachten veroorzaakt en hoe je dit kunt aanpakken. Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen vaarwel hebben kunnen zeggen tegen een dikke buik en oncomfortabel gevoel. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin laat Emilia de Vries je zien hoe je stap voor stap van je buikklachten af kunt komen. Je ontdekt wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je moet volgen om structurele verbetering te zien in je darmwerking. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Ghoshal, U. C., Shukla, R., & Ghoshal, U. (2017). Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome: A Bridge between Functional Organic Dichotomy. Gut and liver, 11(2), 196–208. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5347643/ 
2. Tomiyama AJ. Stress and Obesity. Annu Rev Psychol. 2019 Jan 4;70:703-718. doi: 10.1146/annurev-psych-010418-102936. Epub 2018 Jun 21. PMID: 29927688. Stress and Obesity | Annual Review of Psychology (annualreviews.org)
3.  Alcoholgebruik | Leeftijd en geslacht | volwassenen | Volksgezondheid en Zorg (vzinfo.nl)
4. Van Buuren, M., Storm, E. (2009). 17 Spastisch colon. In: Zakboek ziektebeelden Gastro-enterologie. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-7548-6_17. 17 Spastisch colon | SpringerLink

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.