Obstipatie tijdens de zwangerschap herkennen en verhelpen

Obstipatie, of verstopping, kan een verrassend probleem zijn tijdens de zwangerschap, en het kan een behoorlijke tol eisen van zowel het lichaam als de geest van een aanstaande moeder. 

In deze blog zullen we dieper ingaan op wat obstipatie tijdens de zwangerschap veroorzaakt, hoe het kan worden behandeld en welke voorzorgsmaatregelen genomen kunnen worden om het te voorkomen.

Is obstipatie tijdens de zwangerschap normaal?

Ja, obstipatie (ook wel constipatie genoemd) tijdens de zwangerschap is heel normaal en komt vaak voor. Er zijn verschillende redenen waarom zwangere vrouwen vatbaar kunnen zijn voor obstipatie. Hormonale veranderingen, toegenomen druk op de darmen door de groeiende baarmoeder, ijzersupplementen en veranderingen in dieet en vochtinname kunnen allemaal bijdragen aan obstipatie tijdens de zwangerschap. In de volgende alinea lees je hier meer over.

Mocht je last krijgen van andere complicaties, ernstig ongemak of een niet pluis gevoel, dan is het aan te raden om naar de huisarts te stappen.

Redenen voor constipatie tijdens de zwangerschap

1. Hormonale veranderingen: Tijdens de zwangerschap stijgt het niveau van het hormoon progesteron in het lichaam. Dit hormoon ontspant de spieren, inclusief die in het spijsverteringsstelsel, waardoor de darmbewegingen trager worden. Dit kan leiden tot verstopping.
2. Toegenomen druk op de darmen: Naarmate de baarmoeder groeit om plaats te bieden aan de groeiende foetus, kan deze druk uitoefenen op de omliggende organen, waaronder de darmen. Deze druk kan de normale werking van de darmen verstoren en constipatie veroorzaken.
3. IJzersupplementen: Veel zwangere vrouwen nemen ijzersupplementen om bloedarmoede te voorkomen. IJzer staat er echter om bekend dat het constipatie kan veroorzaken bij sommige mensen.
4. Gebrek aan vezels en vochtinname: Een dieet dat arm is aan vezels en onvoldoende vochtinname kan beide bijdragen aan obstipatie. Tijdens de zwangerschap kan de behoefte aan vocht toenemen, vooral als gevolg van de verhoogde bloedtoevoer naar de baarmoeder.
5. Aangepast voedingspatroon: Er zijn een aantal voedingsmiddelen die veel vrouwen vermijden tijdens de zwangerschap, omdat ze mogelijk schadelijk kunnen zijn voor moeder of kind. Veranderingen in je dieet beïnvloeden de samenstelling van de bacteriën in je darmen, en dit kan je spijsvertering weer beïnvloeden (1).

Klachten tijdens de zwangerschap

Door alle veranderingen die je lichaam doormaakt tijdens een zwangerschap, kan het lastig zijn om obstipatie te herkennen. Je vraagt je misschien af of het er niet gewoon bij hoort. 

Hier zijn enkele veelvoorkomende tekenen die erop kunnen wijzen dat er sprake is van obstipatie:

1. Moeite met stoelgang: Een van de meest voor de hand liggende tekenen van obstipatie is moeite hebben met stoelgang. Je gaat dan bijvoorbeeld minder vaak naar het toilet dan normaal. Weet je niet of jouw ontlastingspatroon afwijkend is? Dan kan het handig zijn om bij te houden wanneer je steeds naar het toilet gaat voor een grote boodschap. Als dit inmiddels meer dan 3 dagen geleden is of minder dan 3 keer per week, is er sprake van constipatie.
2. Opgeblazen gevoel en buikpijn: Obstipatie kan leiden tot een opgeblazen gevoel en buikpijn. Dit komt doordat de ontlasting vast zit in de darmen, waardoor gas en lucht zich kunnen ophopen en een opgeblazen gevoel veroorzaken. De druk van de ophoping kan ook buikpijn veroorzaken.
3. Harde ontlasting: Ontlasting bij obstipatie is meestal hard en droog van consistentie. Dit kan leiden tot ongemak en pijn tijdens de stoelgang en soms zelfs aambeien (gezwollen aderen rond de anus) als je vaak hard moet persen.
4. Gevoel van onvolledige lediging: Je kunt het gevoel hebben dat je darmen niet volledig worden geleegd na een stoelgang, zelfs als je erin slaagt om ontlasting te laten passeren. Dit kan leiden tot een constant gevoel van ongemak en druk in het rectum.

Obstipatie aan het begin van de zwangerschap

Obstipatie bij 3 weken zwangerschap komt niet veel voor. Vaak krijg je pas tussen de 4 en 9 weken te maken met klachten zoals misselijkheid en braken (wat de voedingsinname kan beïnvloeden) en hormonale veranderingen (wat tot verstopping kan leiden) (2,3). Obstipatie als je bijvoorbeeld 8 weken zwanger bent, is dus wel goed verklaarbaar.

Obstipatie aan het einde van de zwangerschap

Aan het einde van je zwangerschap kan het wegduwen van de darmen door de groeiende baarmoeder constipatie veroorzaken. Ook draag je door je grote buik meer gewicht mee en krijgen je longen minder ruimte. Hierdoor kan je het sneller benauwd krijgen en minder zin hebben om te bewegen, terwijl bewegen juist goed is voor een gezonde spijsvertering. 

Obstipatie na bevalling

Rust is essentieel om te herstellen van de fysieke en emotionele stress van een bevalling. Als je een keizersnede hebt gehad, is de aanbevolen periode van rust vaak nog langer dan bij een vaginale bevalling. Hoewel je deze welverdiende rust zeker moet nemen, kan de afname van lichamelijke activiteit wel bijdragen aan constipatie.

Ook na de bevalling kunnen hormonale veranderingen verstopping veroorzaken. Zo komt er tijdens een bevalling veel cortisol vrij, een stresshormoon dat je spijsvertering vertraagt. 

De afname van progesteron en oestrogeen een paar dagen na de bevalling (zeker in combinatie met slapeloosheid), kan voor een verslechterende stemming zorgen. Het komt bij ontzettend veel moeders voor en wordt ook wel ‘kraamtranen’ of ‘baby blues’ genoemd. Hierdoor heb je vaak ook minder zin om te bewegen, gezond te koken of om dingen te ondernemen en dus een verhoogde kans op obstipatie. 

Maak je er niet te veel zorgen over: in de meeste gevallen gaan de ‘baby blues’ (en dus eventuele bijkomende constipatie) binnen enkele dagen tot twee weken over.

Tips om constipatie te voorkomen

Verstopping tijdens de zwangerschap kan niet altijd geheel voorkomen worden. De hormoonschommelingen en groei van de baby heb je nou eenmaal niet in de hand. Wel kan je een aantal dingen doen om obstipatie te verminderen, zodat je zwangerschap met zo min mogelijk ongemakken kan doorlopen. Benieuwd naar deze tips? Lees dan onze blog over obstipatie verhelpen.  

Heb je al deze basistips al toegepast en merk je nog steeds geen verbetering? Dan heb je misschien een gestructureerd plan nodig om jouw lichaam te herstellen. Met behulp van ons D.A.R.M. Programma ontdek je stap voor stap wat jouw darmklachten veroorzaakt en hoe je dit kunt aanpakken. Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen vaarwel hebben kunnen zeggen tegen een dikke buik en oncomfortabel gevoel. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je hoe je stap voor stap van je buikklachten af kunt komen. Je komt erachter wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je kunt volgen om structurele verbetering te zien in je darmwerking. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Singh RK, Chang HW, Yan D, Lee KM, Ucmak D, Wong K, Abrouk M, Farahnik B, Nakamura M, Zhu TH, Bhutani T, Liao W. Influence of diet on the gut microbiome and implications for human health. J Transl Med. 2017 Apr 8;15(1):73. doi: 10.1186/s12967-017-1175-y. PMID: 28388917; PMCID: PMC5385025. Influence of diet on the gut microbiome and implications for human health - PubMed (nih.gov)
2. Bustos M, Venkataramanan R, Caritis S. Nausea and vomiting of pregnancy - What's new? Auton Neurosci. 2017 Jan;202:62-72. doi: 10.1016/j.autneu.2016.05.002. Epub 2016 May 13. PMID: 27209471; PMCID: PMC5107351. Nausea and vomiting of pregnancy - What's new? - PubMed (nih.gov)
3. Dunbar K, Yadlapati R, Konda V. Heartburn, Nausea, and Vomiting During Pregnancy. Am J Gastroenterol. 2022 Oct 1;117(10S):10-15. doi: 10.14309/ajg.0000000000001958. PMID: 36194028; PMCID: PMC10782592.Heartburn, Nausea, and Vomiting During Pregnancy - PubMed (nih.gov)

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.