Opgeblazen buik door hormonen: een verklaring van jouw klachten

Een opgeblazen buik kan een ongemakkelijk verschijnsel zijn en kan onder andere veroorzaakt worden door hormonale schommelingen. In deze blog duiken we in de wereld van hormonen en kom je erachter wat hun invloed is op jouw spijsvertering. Van de invloed van progesteron en oestrogeen tot de complexe rol van cortisol en schildklierhormonen. 

Daarnaast kijken we naar hormoongerelateerde situaties zoals menstruatie, de overgang en het gebruik van anticonceptiemiddelen. Uiteraard bieden we ook praktische tips om dit veelvoorkomende ongemak te verzachten.

Welk hormoon zorgt voor een opgeblazen buik?

Het is lastig om te zeggen welk hormoon nou precies de oorzaak is van jouw opgeblazen buik. Dit verschilt namelijk per individu en in veel gevallen gaat het ook nog eens om een combinatie van verschillende factoren (waaronder wellicht hormonen). 

Hieronder bespreken we een voor een de hormonen die erom bekend staan dat ze je spijsvertering kunnen beïnvloeden. Aan het einde van deze blog leggen we bovendien uit welke patronen bij welke oorzaken van een opgeblazen buik horen. Met behulp van deze informatie krijg je handvatten om te achterhalen welke factoren verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor jouw opgeblazen gevoel. Hierdoor kun je je klachten op een doelgerichte manier aanpakken.

De rol van progesteron en oestrogeen

Progesteron en oestrogeen zijn vrouwelijke geslachtshormonen die we vooral kennen doordat ze een rol spelen bij vruchtbaarheid en de menstruatie. Waar over het algemeen minder over bekend is, is de werking die deze hormonen kunnen hebben op ons spijsverteringsstelsel. 

Een toename van progesteron kan de contractiliteit van de galblaas verminderen. Dat is een moeilijk woord voor de mate waarin de galblaas zich kan samentrekken. Door die verlaagde contractiliteit is er minder gal beschikbaar om vetten af te breken. 

Ook kan progesteron de spierspanning in het maag-darmkanaal verminderen, waardoor voedsel mogelijk langzamer wordt voortgestuwd. Doordat progesteron de weken voor de menstruatie op komt spelen, hebben vrouwen vaak last van een opgeblazen gevoel en obstipatie als ze ongesteld zijn. Sommige vrouwen kunnen zelfs last hebben van diarree. 

Het andere hormoon, oestrogeen, speelt onder andere een rol in onze vochtbalans. Een afname van dit hormoon kan ervoor zorgen dat je meer vocht vasthoudt. Dit kan je merken aan een dikke buik, vingers, benen en meer. Ook deze hormonale verandering treedt vanaf twee weken voor de menstruatie op. 

Merk je dus dat je voornamelijk rond deze tijd last hebt van een dikke buik, kijk dan eens naar onze blog over een opgeblazen buik bij menstruatie. Hierin geven we tips om je opgeblazen buik gedurende deze periode te minimaliseren. 

De rol van cortisol

Cortisol, ook wel bekend als het stresshormoon, wordt door de bijnieren geproduceerd als reactie op stressvolle situaties. Hoewel cortisol heel belangrijk is voor het reguleren van verschillende lichaamsfuncties, kan overmatige blootstelling aan dit hormoon door chronische stress leiden tot verschillende ongewenste effecten, waaronder een opgeblazen gevoel in de buik. 

Bovendien kan langdurige stress je eetgewoonten beïnvloeden, waardoor sommige mensen geneigd zijn om troostvoedsel te eten dat rijk is aan suikers en vetten, wat de buikproblemen juist nog verder kan verergeren.

Wil jij weten of jouw opgeblazen buik het gevolg zou kunnen zijn van stress? Bekijk dan eens ons blog over een opgeblazen buik door stress. 

En wil je meer leren over hoe je je lichaam uit de ‘stressmodus’ kan halen? Verdiep je dan in deze direct toepasbare nervus vagus oefeningen.

De rol van schildklierhormonen

Een opgeblazen buik als gevolg van schildklierhormonen kan voortkomen uit een verstoring in de normale werking van de schildklier, een klier die cruciaal is voor de regulatie van het metabolisme. Het metabolisme, ook wel de stofwisseling genoemd, is de snelheid waarmee het lichaam voedingsstoffen verwerkt. Wanneer de schildklier overactief is of juist te traag werkt, kan dit leiden tot verschillende symptomen, waaronder een opgeblazen gevoel in de buik.

Een overactieve schildklier kan het spijsverteringssysteem in een hogere versnelling zetten, wat kan leiden tot een verhoogde eetlust, meer voedselinname en een opgeblazen gevoel. Overige symptomen die bij een overactieve schildklier horen zijn hartkloppingen, vermoeidheid, gewichtsverlies, last van warmte en gejaagdheid. 

Een te trage schildklier zorgt juist voor een trage spijsvertering en verminderde beweeglijkheid van de darmen. De obstipatie en winderigheid die daarmee gepaard gaat, kunnen een oorzaak zijn van een dikke buik. Een te trage schildklier veroorzaakt meestal ook vermoeidheid, het gevoel dat je het koud hebt, minder snel kunnen denken en handelen, haaruitval en gewichtstoename. Herken je een van deze bovenstaande klachten? Dan zou je eens contact kunnen opnemen met een therapeut uit ons therapeutennetwerk.

Wat veroorzaakt mijn opgeblazen gevoel?

Als je al een lange tijd last hebt van een opgeblazen buik en je ervaart veel stress, dan kan het zijn dat cortisol de boosdoener is. Het zou ook kunnen dat je een voedselintolerantie hebt of dat er sprake is van een overgevoeligheid voor FODMAPs. FODMAPs komen voor in sommige voedingsmiddelen en kunnen spijsverteringsproblemen veroorzaken. In onze blog over een opgeblazen buik na eten vertellen we hier meer over. 

Als je van middelbare leeftijd bent en je hebt ineens veel last van een opgeblazen buik, ga dan eens na of je de klachten uit bovenstaande stukje tekst over schildklierhormonen herkent. Als dit niet zo is, zou het dan kunnen dat de overgang een rol speelt? De klachten van de overgang kunnen namelijk eerder beginnen dan dat de menstruatie stopt. In onze blog over een opgeblazen buik door de overgang vertellen we hier meer over.

Als je steeds op een bepaald moment van je menstruatiecyclus last hebt van een opgeblazen buik, dan ligt dat waarschijnlijk aan progesteron en oestrogeen. Als de tips uit de blog over een opgeblazen buik bij menstruatie niet voldoende helpen, kan je je aanmelden voor ons D.A.R.M. Programma om de onderliggende oorzaak van je opgeblazen gevoel te achterhalen en je darmgezondheid te verbeteren.

Er kan namelijk sprake zijn van onderliggende aandoeningen zoals SIBO, waarbij er een overgroei van darmbacteriën in de dunne darm is, of dysbiose, een disbalans tussen ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën in de darm. Deze twee aandoeningen kunnen ook een opgeblazen buik veroorzaken. 

Als je vaak last hebt van een dikke buik en je hebt geen idee waar dit vandaan komt, dan zou je testen kunnen doen om te kijken of je SIBO of dysbiose hebt. Ook zou je ons gratis SIBO ebook kunnen downloaden om te zien of de beschreven symptomen overeenkomen met die van jou. 

Wat kan je doen tegen een opgeblazen buik?

Als je last hebt van een opgeblazen buik, wil je vaak twee dingen: 

1. Weten wat de oorzaak is. 
2. Weten hoe je er vanaf komt. 

Het valt vaak echter niet mee om dit zelf te achterhalen. Als je benieuwd bent naar hoe je jouw opgeblazen buik kunt herstellen met een gestructureerd plan, bekijk dan eens ons D.A.R.M. Programma. Hierin ontdek je stap voor stap wat jouw darmklachten veroorzaakt en hoe je dit kunt aanpakken. Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen vaarwel hebben kunnen zeggen tegen een dikke buik en oncomfortabel gevoel. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin laat Emilia de Vries je zien hoe je stap voor stap van je buikklachten af kunt komen. Je ontdekt wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je moet volgen om structurele verbetering te zien in je darmwerking. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.