Wat is een lekkende darm?

Een lekkende darm, of 'leaky gut', is een situatie waarbij de darmwand beschadigd is, waardoor ongewenste stoffen in de bloedbaan kunnen lekken. Dit kan leiden tot een reeks gezondheidsproblemen en symptomen. Maar wat betekent dit precies voor jou, en hoe kun je weten of je hier last van hebt? In deze blog gaan we dieper in op wat een lekkende darm is en hoe het je leven kan beïnvloeden. We zullen de volgende vragen beantwoorden:

• Wat betekent de term 'lekkende darm'?
• Hoe ontstaat een lekkende darm?
• Hoe test je of je een lekkende darm hebt?
• Doet een lekkende darm pijn?

‘Lekkende darm’: wat is het precies?

De term ‘lekkende darm’, ook wel bekend als 'leaky gut' of ‘gut leak’, beschrijft een fenomeen waarbij de doorlaatbaarheid van de darmwand toeneemt. In een gezonde situatie werkt de darmwand als een selectieve barrière die voedingsstoffen doorlaat en schadelijke stoffen tegenhoudt. Bij een lekkende darm kunnen deze barrières verzwakt raken, waardoor ongewenste stoffen zoals bacteriën en toxines in de bloedbaan terecht kunnen komen.

Hoewel de term 'lekkende darm' veel wordt gebruikt, is het belangrijk om te weten dat het geen erkende medische diagnose is. Daarom kunnen we officieel ook niet spreken van het ‘lekkende darm syndroom’. Wetenschappers en medische professionals zijn nog steeds bezig met het onderzoeken van dit complexe fenomeen, en de meningen over de oorzaken en gevolgen kunnen verschillen. Wat wel duidelijk is, is dat een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen. Door te begrijpen wat een leaky gut inhoudt, kun je ook beter herkennen wat de onderliggende problemen zijn met betrekking tot je spijsvertering.

Oorzaken van een lekkende darm

Een ‘leaky gut’ ontstaat wanneer de verbindingen tussen de cellen in de darmwand verzwakken, terwijl ze normaal gesproken nauw op elkaar aansluiten. Oorzaken van een lekkende darm kunnen onder andere zijn:

• Voeding: bepaalde additieven zoals emulgatoren in bewerkte voedingsmiddelen kunnen de darmwand irriteren en de doorlaatbaarheid verhogen (1).
• Medicatie: sommige medicijnen, zoals NSAID's (bijvoorbeeld ibuprofen, aspirine en naproxen), kunnen de integriteit van de darmwand aantasten (2).
• Stress: chronische stress heeft invloed op de algehele gezondheid, inclusief de gezondheid van de darmen (3).
• Darmbacteriën: een disbalans in de darmbacteriën kan bijdragen aan een leaky gut (4).
• Genetische factoren: sommige mensen hebben mogelijk een genetische aanleg die hen vatbaarder maakt voor een lekkende darm (5).

Het is een complex proces waarbij meerdere factoren een rol kunnen spelen. Het achterhalen van de specifieke oorzaken kan lastig zijn, maar als je erachter komt wat voor jou mogelijke triggers zijn, kan dat een eerste stap zijn in het herkennen en aanpakken van de problemen die samenhangen met een ‘gut leak’.

Hoe test je of je een lekkende darm hebt?

Het idee dat je mogelijk een lekkende darm hebt, kan verontrustend zijn. Je vraagt je misschien af hoe je kunt testen of je hier last van hebt. Hoewel er enkele wetenschappelijke testen bestaan, zoals de lactulose-mannitol-test en het testen van zonuline in het bloed (6,7), worden deze zelden uitgevoerd buiten onderzoekssituaties.

De reden hiervoor is dat deze testen niet altijd 100% nauwkeurig zijn en dat een lekkende darm zich op verschillende manieren kan uiten. In plaats van te vertrouwen op deze lekkende darm testen, is het meestal beter om te kijken naar welke symptomen je hebt.

Symptomen die kunnen wijzen op een lekkende darm zijn onder andere huiduitslag, voedselintoleranties, vermoeidheid en hoofdpijn (8). Spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, diarree of obstipatie kunnen ook voorkomen, maar deze zijn vaak het gevolg van een onderliggende oorzaak (bijvoorbeeld SIBO) die vaak samengaat met een lekkende darm (9). Het kan hierdoor dan ook lastig zijn om een leaky gut te diagnosticeren.

Doet een lekkende darm pijn?

De vraag of een lekkende darm pijn doet, is niet eenvoudig te beantwoorden. Een lekkende darm zelf veroorzaakt niet direct pijn, maar de onderliggende oorzaken die leiden tot een lekkende darm kunnen wel pijn en ongemak veroorzaken. Bijvoorbeeld ontstekingen in de darmen, voedselintoleranties, of andere spijsverteringsproblemen die samenhangen met een lekkende darm kunnen buikpijn, krampen en een opgeblazen buik veroorzaken (10). Het is belangrijk om te begrijpen dat de pijn niet direct door de leaky gut zelf komt, maar door de gerelateerde problemen en aandoeningen. Als je last hebt van deze symptomen, is het raadzaam om de onderliggende oorzaken te onderzoeken en aan te pakken.

Wat kun je doen bij een lekkende darm?

Hoewel je kunt testen op een lekkende darm, is het vaak niet de meest effectieve manier om een verhoogde darmdoorlaatbaarheid te identificeren. Het is echter wel belangrijk om bewust te zijn van de symptomen. Pijn is niet altijd aanwezig, maar je kunt wel last hebben van andere symptomen.

Door te weten wat een leaky gut is, zet je al een belangrijke stap in het verbeteren van je darmgezondheid. Als je je bewust bent van de oorzaken, symptomen en gevolgen van een leaky gut, kun je actie ondernemen om je gezondheid te verbeteren.

Bij All Ways Healthy begrijpen we hoe ingewikkeld darmgezondheid kan zijn en de uitdagingen die je kunt tegenkomen. Daarom hebben we het D.A.R.M. Programma ontwikkeld. Dit is een zelfstandig programma waarin je ontdekt hoe je zélf darmklachten zoals een lekkende darm kunt aanpakken. In het programma ga je op zoek naar de onderliggende oorzaak van jouw lekkende darm en kom je erachter hoe je een doelgericht behandelplan kan opstellen om het probleem bij de bron aan te pakken. Dit behandelplan omvat specifieke voedingsstrategieën, leefstijlaanpassingen en eventueel gerichte lekkende darm suppletie. We hebben inmiddels al meer dan 2500 klanten mogen helpen. Lees hier meer over het programma.

Er is genoeg mogelijkheid om vragen te stellen, maar kom je er zelf niet uit of heb je behoefte aan persoonlijke begeleiding, dan kun je ook contact opnemen met een van de therapeuten uit ons therapeutennetwerk. Samen zetten we stappen naar een oplossing die bij jou past.

Bronnen:

1. De Siena, M., Raoul, P., Costantini, L., Scarpellini, E., Cintoni, M., Gasbarrini, A., Rinninella, E., & Mele, M. C. (2022). Food Emulsifiers and Metabolic Syndrome: The Role of the Gut Microbiota. Foods (Basel, Switzerland), 11(15), 2205. https://doi.org/10.3390/foods11152205
2. Bjarnason, I., & Takeuchi, K. (2009). Intestinal permeability in the pathogenesis of NSAID-induced enteropathy. Journal of gastroenterology, 44 Suppl 19, 23–29. https://doi.org/10.1007/s00535-008-2266-6 
3. Vanuytsel, T., van Wanrooy, S., Vanheel, H., Vanormelingen, C., Verschueren, S., Houben, E., Salim Rasoel, S., Tόth, J., Holvoet, L., Farré, R., Van Oudenhove, L., Boeckxstaens, G., Verbeke, K., & Tack, J. (2014). Psychological stress and corticotropin-releasing hormone increase intestinal permeability in humans by a mast cell-dependent mechanism. Gut, 63(8), 1293–1299. https://doi.org/10.1136/gutjnl-2013-305690 
4. Quigley E. M. (2016). Leaky gut - concept or clinical entity?. Current opinion in gastroenterology, 32(2), 74–79. https://doi.org/10.1097/MOG.0000000000000243 
5. Hollander D. (1999). Intestinal permeability, leaky gut, and intestinal disorders. Current gastroenterology reports, 1(5), 410–416. https://doi.org/10.1007/s11894-999-0023-5 
6. Rao, A. S., Camilleri, M., Eckert, D. J., Busciglio, I., Burton, D. D., Ryks, M., Wong, B. S., Lamsam, J., Singh, R., & Zinsmeister, A. R. (2011). Urine sugars for in vivo gut permeability: validation and comparisons in irritable bowel syndrome-diarrhea and controls. American journal of physiology. Gastrointestinal and liver physiology, 301(5), G919–G928. https://doi.org/10.1152/ajpgi.00168.2011
7. Fasano A. (2011). Zonulin and its regulation of intestinal barrier function: the biological door to inflammation, autoimmunity, and cancer. Physiological reviews, 91(1), 151–175. https://doi.org/10.1152/physrev.00003.2008
8. Mansueto, P., D'Alcamo, A., Seidita, A., & Carroccio, A. (2015). Food allergy in irritable bowel syndrome: The case of non-celiac wheat sensitivity. World journal of gastroenterology, 21(23), 7089–7109. https://doi.org/10.3748/wjg.v21.i23.7089 
9. Bustos Fernandez, L. M., Lasa, J. S., & Man, F. (2014). Intestinal microbiota: its role in digestive diseases. Journal of clinical gastroenterology, 48(8), 657–666. https://doi.org/10.1097/MCG.0000000000000153 

Fasano A. (2012). Leaky gut and autoimmune diseases. Clinical reviews in allergy & immunology, 42(1), 71–78. https://doi.org/10.1007/s12016-011-8291-x

Geschreven door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.