Probiotica en prebiotica bij prikkelbare darm syndroom: zijn ze effectief?

Wie weleens heeft gezocht op supplementen die effectief zijn bij prikkelbare darm syndroom (PDS) zal vast weleens veelbelovende verhalen hebben gelezen over prebiotica en probiotica bij PDS. Deze zouden de darmflora verrijken en klachten helpen verbeteren. Pillen, poedertjes en voedingsmiddelen verrijkt met probiotica worden aangeprezen als dé oplossing voor PDS. Maar wat is hier nou van bewezen, hoe kies je de beste probiotica uit en wanneer moet je pre- en probiotica innemen als je prikkelbare darm syndroom symptomen hebt? Dat ontdek je in dit artikel.

Wat zijn probiotica?

De darmen zitten vol met miljarden bacteriën, virussen, gisten en schimmels. Al die microscopische beestjes samen vormen het zogeheten microbioom. Sinds enkele decennia is er meer bekendheid gekomen over de rol van dit microbioom in de gezondheid. Deze rol is zo belangrijk dat het microbioom nu zelfs als orgaan wordt erkend door vele wetenschappers. 

Voorbeelden van functies zijn:

• het helpen met de vertering van voedingsvezels;
• hormoonproductie;
• het produceren van gunstige stofjes die de darmwand versterken; en
• het reguleren van het immuunsysteem. 

Zo bevindt zich wel 70% van het immuunsysteem in het darmstelsel (1). Dit is logisch aangezien dit dé plek is waar wij worden blootgesteld aan talloze invloeden van buitenaf. Een goed werkend microbioom, en daarmee een goed werkend immuunsysteem, is dan ook cruciaal voor onze gezondheid. Je wilt voorkomen dat pathogenen (ziektemakers), zoals virussen en bepaalde bacteriën, ongehinderd de bloedbaan kunnen binnenkomen. Hier heeft je lichaam verschillende verdedigingsmechanismen voor, waaronder het microbioom. Niet alle bacteriën en schimmels zijn namelijk slecht, integendeel zelfs. Bepaalde bacteriën zijn in staat de groei van andere bacteriën tegen te gaan, bijvoorbeeld door stofjes te produceren die deze afdoden of door het immuunsysteem afweerstoffen te laten produceren. Andere bacteriën versterken de slijmlaag die de darmwand bedekt of produceren korteketenvetzuren, een belangrijke voedingsbron voor darmcellen. Deze gunstige bacteriën worden ook wel probiotica genoemd, die onderdeel kunnen uitmaken van een prikkelbare darm syndroom behandeling.

Let op: de term probiotica wordt ook vaak gebruikt voor voedingsmiddelen of supplementen die deze gunstige bacteriën bevatten en ingezet kunnen worden bij prikkelbare darm syndroom symptomen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld gefermenteerde producten zoals yoghurt, of een probiotica supplement in poeder-/capsulevorm, wat toegevoegd zou kunnen worden aan een prikkelbare darm syndroom dieet. 

Hier zitten wel strenge regels aan verbonden. Zo moeten de bacteriën een bewezen gunstig effect hebben op de gezondheid. Anders zou je elke (niet-pathogene) bacterie de term probioticum kunnen toekennen, wat het zou doen lijken alsof er geen verschil zit tussen verschillende soorten.

Wat zijn prebiotica?

Nu je weet wat probiotica zijn, zal je je vast afvragen: wat zijn prebiotica dan precies? Prebiotica zijn simpel gezegd de voeding voor probiotica. Dit zijn veelal bepaalde typen plantaardige vezels die de gunstige bacteriën kunnen gebruiken voor hun groei. Om een vezel de term prebioticum toe te kennen, dient er wederom een bewezen gunstig effect te zijn op de gezondheid. Door deze prebiotica binnen te krijgen, worden de probiotica in jouw darmen gevoed en kan zo de samenstelling van het microbioom in positieve zin veranderen. Hiervoor hoef je niet direct op zoek te gaan naar supplementen. De voornaamste bronnen van prebiotica komen namelijk uit de voeding. In principe bevat elk plantaardig voedingsmiddel een bepaalde hoeveelheid prebiotische vezels. Om te bepalen of je kunt spreken van een prebiotisch voedingsmiddel, dien je met name te kijken naar het type vezel, de hoeveelheid en het effect ervan op het microbioom. 

Enkele voorbeelden van (hoog-)prebiotische voeding zijn:

• peulvruchten zoals bonen en linzen;
• volkoren granen zoals havermout en zilvervliesrijst;
• bepaalde typen groenten zoals koolsoorten, ui en knoflook; 
• simpele fruitsoorten zoals appels en bananen. 

Door een gevarieerd prikkelbare darm syndroom dieet te eten rijk aan plantaardige voedingsmiddelen zorg je ervoor dat je inname van prebiotica voldoende is zodat je een divers microbioom kunt opbouwen.

Prebiotica en probiotica inzetten bij prikkelbare darm syndroom symptomen?

Hoewel pre- en probiotica ontzettend goed kunnen zijn voor de darmen en de prikkelbare darm syndroom behandeling, is het te simpel om te zeggen dat mensen met darmproblemen de inname hiervan moeten verhogen. Niet alle prebiotica en probiotica zijn immers hetzelfde. Verschillende typen pre- en probiotica kunnen bij mensen met PDS juist méér klachten geven, waaronder buikpijn, overmatige gasvorming, een opgeblazen buik of een ontregeld ontlastingspatroon. Je moet je dan ook goed bewust zijn van het type vezel of de bacteriestam waar je voor kiest, zodat je deze klachten kunt voorkomen. Om te bepalen of een bepaald prebioticum of probioticum effectief is voor jouw situatie kun je vaak helaas niet uitgaan van de claims op de verpakking, maar zul je een betrouwbare bron moeten raadplegen. Aangezien het onderzoek naar de toepassing van pre- en probiotica bij PDS pas sinds enkele jaren in opkomst is, hebben de meeste artsen hier weinig kennis over. Het beste kun je dus op zoek gaan naar een ervaren diëtist of darmtherapeut die je hierover kan adviseren. Het kiezen van de beste prebiotica en probiotica bij PDS dient namelijk te worden afgesteld op jouw persoonlijke klachten en situatie.

De beste prebiotica en probiotica voor een prikkelbare darm syndroom dieet?

Voordat je op zoek gaat naar producten is het belangrijk voor jezelf na te gaan wat jouw voornaamste klachten zijn. Heb je bijvoorbeeld last van obstipatie of juist diarree, heb je last van een opgeblazen buik na de maaltijd of veel gasvorming? Dit zal bepalen welk pre- of probioticum het meest effectief zal zijn voor jouw situatie en wanneer je pre- en probiotica moet innemen. Zo kunnen bulkvormende prebiotische vezels zoals psyllium helpen vocht in de darmen te binden en daardoor de ontlasting verbeteren bij diarree. Andere typen prebiotische vezels zoals gedeeltelijk gehydrolyseerd guargom (of in het Engels Partially Hydrolyzed Guar Gum, PHGG) kunnen juist helpen bij obstipatie door de stoelgang te stimuleren. 

Bij probiotica dien je naast het type bacterie (of gist) ook rekening te houden met de kwaliteit van het merk. Zo is het belangrijk dat de hoeveelheid bacteriën voldoende is en dat deze levend zijn. Als alle bacteriën namelijk al dood zijn voordat je ze inneemt, zal het effect ervan minimaal zijn. Daarnaast wil je voorkomen dat alle bacteriën afsterven in het zure verteringssap van onze maag. Een goede kwaliteit probioticum maakt dan ook gebruik van nieuw ontwikkelde technieken die ervoor zorgen dat de bacteriën levend aankomen in de darmen. Van een ongekoeld probiotica supplement uit de supermarkt kun je er vrijwel zeker van zijn dat hier niet aan is gedacht.

Onderliggende oorzaak prikkelbare darm syndroom

Wil je meer te weten komen over pre- en probiotica en zou je graag leren hoe je bepaalt welk pre- of probioticum voor jouw situatie effectief is, neem dan eens een kijkje naar het D.A.R.M. Programma. In dit programma ontdek je hoe je aan de hand van ons uniek 4-stappenplan de onderliggende oorzaak van jouw darmklachten kan achterhalen en aanpakken aan de hand van een prikkelbare darm syndroom dieet, ondersteunende supplementen en leefstijlaanpassingen. Deze methode is gebaseerd op wetenschap en onze klinische ervaring in het begeleiden van vele cliënten over de jaren heen. Geen darmklachten meer en een gezonde vertering, dat zijn de hoofddoelen van deze cursus. We hebben inmiddels al meer dan 2500 klanten mogen helpen met het programma. Ben je benieuwd naar onze methoden, dan zou je ook de gratis masterclass kunnen volgen, waarin je aan de hand van praktische voorbeelden het D.A.R.M.-stappenplan ontdekt. 

Bronnen

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33803407/

 

Geschreven door Mats Laszlo, student Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.