De top 10 obstipatie oorzaken (incl. praktische tips)

Hoewel obstipatie vaak als een eenvoudig probleem wordt beschouwd, zijn de oorzaken ervan complex en divers. Van voedingsgerelateerde factoren tot hormonale veranderingen, van stress tot medicatiegebruik. We zullen elk van deze potentiële triggers onder de loep nemen en je de informatie geven die je nodig hebt om obstipatie te begrijpen en behandelen. 

Dit zijn de 10 meest voorkomende oorzaken van obstipatie die we gaan bespreken:

• voeding
• stress
• medicatie
• menstruatie
• zwangerschap
• overgang
• operatie
• narcose
• buikgriep
• vakantie

Constipatie problemen

Obstipatie, ook wel constipatie genoemd, kan een reeks problemen veroorzaken, variërend van ongemak tot ernstige complicaties. Symptomen kunnen zijn: 

• minder dan drie stoelgangen per week, 
• harde ontlasting, 
• buikpijn, en 
• een opgeblazen buik. 

Meer over hoe je obstipatie herkent en wat de gevolgen zijn, lees je in onze blog “Wat is obstipatie?”. 

Constipatie na diarree

De overgang van diarree naar obstipatie kan verschillende oorzaken hebben. Een veelvoorkomende reden is de reactie van het lichaam op een initiële darminfectie of irritatie.

Wanneer het lichaam diarree ervaart, verliest het veel vocht en elektrolyten. Als reactie hierop kan het lichaam compenseren door water te absorberen uit alles wat daarna het spijsverteringsstelsel binnenkomt, wat resulteert in hardere en drogere ontlasting.

Daarnaast kunnen mensen die last hebben van diarree geneigd zijn om minder te eten of bepaalde voedingsmiddelen te vermijden, wat ook de normale spijsvertering kan beïnvloeden. Een verandering in dieet, zoals het verminderen van de vezelinname tijdens een periode van diarree, kan na verloop van tijd leiden tot obstipatie.

Zit je al langer vast in een vicieuze cirkel waarbij obstipatie continu afgewisseld wordt door diarree? Dan heb je misschien last van het prikkelbare darm syndroom (PDS) of SIBO. Dit kan zich manifesteren op elke leeftijd, maar komt vooral voor bij volwassenen (1). 

Als je meer wil leren over deze gecompliceerde aandoening, inclusief wat de onderliggende oorzaken zijn en welke klachten bij dit syndroom horen, lees dan deze blog. 

Obstipatie door voeding

Vezels zijn van essentieel belang om obstipatie te voorkomen of te verlichten. Deze voedingsstoffen zorgen ervoor dat je ontlasting soepel kan passeren. 

Tegenwoordig zijn eiwitrijke diëten zoals het ketogene dieet en low carb diëten populair. Hoewel eiwitten bijdragen aan verzadiging en spieropbouw, en vetten goed zijn voor hormonale balans, moeten vezels (die onder de categorie koolhydraten vallen) zeker niet vergeten worden. 

In het D.A.R.M. Programma ontdek je welke soorten granen, groenten en fruit je het beste kan toevoegen aan je dieet om obstipatie en buikpijn te voorkomen en verhelpen.

Naast vezels is voldoende vochtinname van groot belang. Water zorgt ervoor dat de ontlasting niet te hard wordt en gemakkelijk door de darmen kan bewegen. Zorg er dus voor dat je dagelijks voldoende water drinkt, minstens 1,5 tot 2 liter per dag. 

Voor ouderen of kinderen kan het handig zijn om zich door iets of iemand te laten herinneren om te drinken, gezien deze groepen soms een verminderd dorstgevoel hebben.

Obstipatie door stress

Stress is iets waar we tegenwoordig allemaal in meer of mindere mate mee te maken hebben. Je lichaam reageert op stress door het activeren van het zogenaamde 'vecht-of-vlucht-mechanisme', waarbij het zenuwstelsel bepaalde lichaamsfuncties tijdelijk verhoogt en andere vermindert. 

Tijdens stressvolle perioden stuurt het lichaam bloed en energie naar de spieren en het hart, terwijl het de spijsvertering vertraagt. Dit kan leiden tot een vertraging van de darmbewegingen, wat obstipatie veroorzaakt. 

In deze blog geven we je concrete tips om je lichaam uit de stressmodus te halen en daarmee je spijsvertering te herstellen.

Obstipatie na medicatie

Diverse soorten medicijnen kunnen potentieel obstipatie veroorzaken, waaronder:

• Opioïden: Pijnstillers zoals morfine, codeïne en oxycodon staan erom bekend de darmbewegingen te vertragen (2). Je zult niet zomaar met deze pijnstillers in aanraking komen als je last hebt van hoofdpijn of ontstoken tandvlees, maar mogelijk wel als je bijvoorbeeld forse chronische rugpijn hebt na een ongeval. 

• IJzersupplementen: Deze zijn bedoeld om bloedarmoede te voorkomen en te bestrijden (3).

• Anticholinergica: Deze medicijnen worden gebruikt voor een reeks van aandoeningen van Parkinson tot een overactieve blaas (4).

• Calciumkanaalblokkers: Deze medicatie wordt ingezet bij een hoge bloeddruk en hartproblemen (5).

En nog een hoop andere medicijnen, zoals je kan lezen in onze blog over obstipatie en medicatie. In deze korte video vertelt een van onze cliënten hoe ze er weer bovenop is gekomen na last te hebben gehad van buikpijn door statines.

Obstipatie en menstruatie

Obstipatie rond de menstruatie is vaak het gevolg van fluctuaties in de hormonen progesteron en oestrogeen. Na de ovulatie, in de tweede helft van de cyclus, stijgen de progesteronniveaus, wat de darmmotiliteit kan vertragen. 

In de blog over obstipatie en menstruatie bespreken we uitgebreid wat er gebeurt met je spijsvertering tijdens de verschillende fases van je menstruatiecyclus.

Obstipatie en zwangerschap

Tijdens de zwangerschap maakt je lichaam ontzettend veel veranderingen door. Alleen al over wat zwangerschap met je spijsvertering doet, zouden we een hele blog kunnen schrijven. 

En dat hebben we dus ook gedaan ;) Je vindt de blog over obstipatie en zwangerschap hier.

Obstipatie door de overgang

Ook de overgang is een periode vol met hormonale veranderingen die een uitdaging kunnen vormen voor vrouwen. Voornamelijk het kelderen van je oestrogeenspiegel speelt hierin een rol.

Vraag je je af of de overgang de oorzaak zou kunnen zijn van jouw buikklachten? Het antwoord kun je mogelijk vinden in deze blog.

Obstipatie na operatie

De hoofdoorzaken van constipatie na een operatie zijn verklevingen, stress, minder beweging of een verandering in voeding. Ook hierover kan je meer lezen in deze blog. 

Obstipatie na narcose

Narcose, of algemene anesthesie, die tijdens operaties wordt gebruikt om pijn en bewustzijn te onderdrukken, kan behoorlijk wat negatieve invloed hebben op je spijsverteringsstelsel. Hoewel het lastig is om dit volledig te voorkomen, kan het helpen om voor en na je operatie goed te hydrateren en om te bewegen zodra dit medisch verantwoord is. Aarzel overigens niet om je zorgverlener om laxeermiddelen te vragen als je ernstig ongemak ervaart.

Constipatie na buikgriep

Bij een ernstige buikgriep, die gepaard gaat met veel diarree, verlies je veel vocht en elektrolyten. Om constipatie te voorkomen, is het drinken van veel water essentieel. Als je het echt goed te pakken hebt gehad, kan je drankjes met elektrolyten drinken om de verloren zouten en mineralen aan te vullen en het evenwicht in je lichaam te herstellen.

Constipatie op vakantie

Hoe verder je vakantieland van je vaderland vandaan is, hoe groter de kans wordt dat je in aanraking komt met voedingsmiddelen of hygiënestandaarden die afwijken van hetgeen waar jij en je microbioom (de bacteriën die in je darm leven) aan gewend zijn. Vaak leidt dit in het begin eerder tot buikgriep en diarree dan constipatie, maar zoals hierboven is benoemd, kan dit opgevolgd worden door constipatie. 

Zeker in een warm land is het erg lastig om tegen het vochtverlies (van zweten, diarree en eventueel braken) op te drinken. Hierdoor hebben je darmen vervolgens niet genoeg vocht om ‘normale’ ontlasting te maken.

Ook vergroot je je kans op obstipatie op vakantie als je dagelijks friet, een hamburger, ijsjes etc. eet omdat je (voor je lichaam) ‘onbekende’ maaltijden wilt vermijden of gewoon omdat je dit lekker vindt. 

Probeer dus ook op vakantie een goede balans te vinden tussen genieten en zorgen voor je lichaam.

Obstipatie verhelpen op een gestructureerde manier

Als je benieuwd bent naar hoe je jouw verstoorde ontlastingspatroon kunt herstellen met een gestructureerd plan, bekijk dan eens ons D.A.R.M. Programma. Hierin ontdek je stap voor stap wat jouw darmklachten veroorzaakt en hoe je dit kunt aanpakken. 

Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen vaarwel hebben kunnen zeggen tegen een dikke buik en oncomfortabel gevoel. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je kunt volgen om structurele verbetering te zien in je darmwerking. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. https://www.maasstadziekenhuis.nl/aandoeningen-ziektebeelden/aandoeningen/prikkelbaar-darm-syndroom-pds/#:~:text=Veel%20mensen%20hebben%20af%20en,vrouwen%20als%20mannen%20deze%20aandoening.
2. https://www.erasmusmc.nl/nl-nl/kankerinstituut/patientenfolders/obstipatie-bij-gebruik-van-opioiden-fldr-5dlc1525254195e5bi#:~:text=Het%20gebruik%20van%20opio%C3%AFden%20leidt,is%20waarbij%20geen%20gewenning%20optreedt.
3. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/f/ferrofumaraat
4. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/d/darifenacine
5. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/a/amlodipine 

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.