Overgang en buikpijn: 4 oorzaken en 5 oplossingen

De overgang, ook wel menopauze genoemd, is een belangrijke fase in het leven van een vrouw. Het markeert het einde van de vruchtbare jaren en wordt gekenmerkt door grote hormonale veranderingen. 

Hoewel veel vrouwen bekend zijn met symptomen zoals opvliegers, stemmingswisselingen en slaapproblemen, komt een minder besproken symptoom ook vaak voor: buikpijn. 

In dit artikel bespreken we waarom buikpijn tijdens de overgang kan optreden, welke factoren een rol spelen, en wat vrouwen kunnen doen om deze klacht te verlichten.

(PS: benieuwd hoe je in 4 stappen je buikpijn op een effectieve manier kunt aanpakken? Bekijk dan hier onze gratis masterclass.)

Wat is de overgang?

De overgang is een natuurlijke fase die meestal begint tussen de 45 en 55 jaar. Het lichaam van een vrouw maakt minder oestrogeen en progesteron aan, wat leidt tot het geleidelijk stoppen van de menstruatie. Dit proces verloopt in verschillende fasen:

1. Perimenopauze: De jaren voorafgaand aan de laatste menstruatie, waarin de hormonale schommelingen beginnen.
2. Menopauze: Het moment waarop een vrouw twaalf maanden achter elkaar niet meer menstrueert.
3. Postmenopauze: De jaren na de menopauze, waarin de hormoonspiegels zich stabiliseren op een lager niveau.

Hormonale veranderingen in deze perioden kunnen een breed scala aan symptomen veroorzaken, waaronder buikpijn.

Waarom treedt buikpijn bij de overgang op?

Buikpijn tijdens de overgang kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Hier zijn de belangrijkste oorzaken:

1. Hormonale schommelingen

Hormonale schommelingen zijn een van de belangrijkste oorzaken van buikpijn tijdens de overgang. Oestrogeen en progesteron hebben invloed op de werking van de darmen en spieren in de buikregio. Wanneer deze hormonen fluctueren, kunnen vrouwen last krijgen van:

• Krampen: Deze kunnen vergelijkbaar zijn met menstruatiekrampen, zelfs als de menstruatie al onregelmatig of gestopt is.
• Opgeblazen gevoel: Schommelingen in oestrogeen kunnen de spijsvertering vertragen, wat leidt tot gasvorming en een opgeblazen gevoel.

2. Spijsverteringsproblemen

De overgang kan indirect spijsverteringsproblemen veroorzaken. Oestrogeen kan de regulatie van het spijsverteringsstelsel beïnvloeden, en een daling van dit hormoon kan leiden tot:

• Vertraagde darmbewegingen: Dit kan constipatie veroorzaken, wat vaak gepaard gaat met buikpijn.
• Prikkelbaredarmsyndroom (PDS): Vrouwen met een aanleg voor PDS kunnen een verergering van symptomen ervaren tijdens de overgang. Soms kunnen compleet nieuwe klachten ontstaan door bijvoorbeeld medicijngebruik of stress.

3. Spanning en stress

De hormonale veranderingen tijdens de overgang kunnen emotionele stress en stemmingswisselingen veroorzaken. Chronische stress heeft een directe impact op de buik en kan leiden tot spanningsgerelateerde buikpijn.

• Spanning in de buikspieren: Stress kan de spieren in de buik aanspannen, wat pijn of ongemak veroorzaakt.
• Verstoorde spijsvertering: Stress beïnvloedt de productie van maagzuur en spijsverteringsenzymen, wat kan leiden tot klachten zoals maagpijn of diarree.

4. Andere medische aandoeningen

Soms wordt buikpijn niet direct veroorzaakt door de overgang, maar kan het verband houden met andere medische problemen die vaker voorkomen bij vrouwen na de overgang zoals galstenen, baarmoederkanker of eierstokkanker. Wees niet gelijk bang als je klachten ervaart, want er zijn een heleboel onschuldige overgangskwaaltjes die veel vaker voorkomen dan deze ziektebeelden zoals bekkenbodemproblemen, verzakkingen of de oorzaken die we in eerdere alinea’s noemden. Bovendien gaan ernstige aandoeningen vaker gepaard met symptomen zoals post-menopauzaal bloedverlies of onbedoeld gewichtsverlies. Dit zijn dus wel redenen om gelijk aan de bel te trekken.

Hoe herken je overgangsgerelateerde buikpijn?

Buikpijn door de overgang heeft vaak specifieke kenmerken. Het kan bijvoorbeeld:

• Komen en gaan, zonder duidelijke oorzaak.
• Samen voorkomen met andere overgangssymptomen zoals opvliegers, stemmingswisselingen en slaapstoornissen.
• Verergeren door stress of bepaalde voedingsmiddelen.
• Naast buikpijn ook een opgeblazen gevoel of een ander ontlastingspatroon veroorzaken. 

Wat kun je doen tegen buikpijn tijdens de overgang?

Er zijn verschillende manieren om buikpijn te verlichten. Hier zijn enkele tips:

1. Voeding en hydratatie

Een gezond dieet kan helpen bij het verminderen van buikklachten. Probeer het volgende:

• Vermijd triggervoedingsmiddelen: Koolzuurhoudende dranken, vet voedsel en suikers kunnen gasvorming en een opgeblazen gevoel verergeren.
• Eet vezelrijk voedsel: Groenten, fruit en volkoren granen bevorderen een gezonde spijsvertering.
• Drink voldoende water: Hydratatie helpt om constipatie te voorkomen.

2. Beweging

Regelmatige lichaamsbeweging heeft verschillende voordelen:

• Stimuleert de darmwerking.
• Vermindert stress en spanning in de buikspieren.
• Helpt bij gewichtsbeheersing

Yoga en pilates kunnen effectief zijn, omdat ze zowel de spijsvertering als ontspanning als spieropbouw kunnen bevorderen. 

3. Stressmanagement

Het verminderen van stress is cruciaal bij het aanpakken van overgangsgerelateerde buikpijn. Probeer ontspanningstechnieken zoals:

• Meditatie of mindfulness: Helpt om mentale spanning los te laten.
• Diepe ademhalingsoefeningen: Kan spierspanning in de buik verminderen en de nervus vagus stimuleren.

5. Gebruik van supplementen

• Probiotica: Bevorderen een gezond darmmicrobioom en kunnen helpen bij het verminderen van spijsverteringsproblemen.
• Magnesium: Kan helpen bij het ontspannen van spieren en het verminderen van stress.

Aanhoudende buikpijn verhelpen

Heb je last van aanhoudende buikpijn en wil je ervan af? Dan is het D.A.R.M. Programma misschien wat voor jou. Dit programma bestaat uit 4 unieke fases, waar het volgen van het D.A.R.M. Dieet er één van is. Je leert welke triggers je kan vermijden om jouw darmen tot rust te brengen en weer een gezond ontlastingspatroon (zonder buikpijn) te krijgen. 

In het D.A.R.M. Programma stellen we niet alleen handige tools zoals een D.A.R.M. receptenboek of maaltijdplanner beschikbaar, maar kijken we stap voor stap naar wat jouw chronische buikpijn zou kunnen veroorzaken en hoe we dit aan kunnen pakken. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen.

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin ontdek je hoe je erachter kunt komen wat de oorzaak is van jouw buikklachten, en hoe je deze stap voor stap kunt aanpakken. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.